બાળ માનસ.

બાળ માનસ સમજવામાં જેટલું સહેલું ,એટલુ જ એ અટપટું છે

સપ્ટેમ્બરની શરૂઆત એટલે બાળકો થી લઇ તેમના પેરેન્ટ્સને બીઝી થવાની શરૂઆત . સ્કૂલો કોલેજો શરુ થઇ જાય છે. ફરી પાછી સવાર સાંજ સ્ટ્રીટમાં સ્કુલ બસોની અવર જવર દેખાય છે.
કેટલીક કાયમ શાંત રહેતી સ્ટ્રીટ ઉપર ભુલકાઓની વસ્તી જાણે અજાણે વિન્ડોમાંથી બહાર ડોકિયું કરવા મજબુર કરી મુકે છે. આ સાથે તેમના વિષે વિચારવા પણ પ્રેરે છે.

અહીની શૈક્ષણિક વ્યવસ્થા ભારતની સરખામણી માં બહુ સરળ હોય છે. નાનપણ થી આપણે ત્યાં બાળકો ઉપર જેમ ભણતરનો બોજ લાદી દેવાય છે તેમ અહી નથી હોતું. બાળકોને ભણતર સાથે તેમના આનંદનો પુરતો ખ્યાલ રખાય છે, જેથી દરેક બાળકને સ્કુલ જવું ગમે છે.

હા કેટલાક બાળકો બહુ એકલમુડી હોય, જેમને ઘરની બહાર જવું પસંદ નથી હોતું. એમની માટે અહી હોમ સ્કુલ જેવી વ્યવસ્થા પણ રખાય છે. જ્યાં બાળકો માત્ર પરીક્ષા આપવા માટે જ સ્કુલ જતા હોય છે. આ બધા બાળકોના પેરેન્ટ્સ જુદાજુદા દેશમાંથી આવીએ અહી વસેલા હોય છે. તે લોકોને શરૂઆતમાં જેટલી તકલીફ બહાર કામ કરવામાં નથી પડતી તેનાથી વધારે અહી નાના બાળકોને સ્કુલમાં બીજા અમેરિકન બાળકો સાથે મિક્સ થતા પડતી હોય છે. તેમાય જો અમેરિકન લેગ્વેજ બરાબર ના બોલી શકે એવા બાળકોને ખાસ મુશ્કેલી પડે છે.

આપણે ક્યારેય વિચાર્યું છે આપણા બાળકો જ્યારે અહીની સ્કૂલો કોલેજોમાં અમેરિકન ગોરાઓ કાળાઓ વચ્ચે ભણવા જાય છે ત્યારે તેમની મનોદશા કેવી હોય છે?
ખાસ કરીને થોડા વર્ષોથી અહી આવેલા ઇમિગ્રન્ટ પેરેન્ટ્સની વાત કરીએ તો, પારકા દેશમાં જ્યાં જીવનની શરૂવાત એકડ એકથી શરુ કરવાની હોય તેવા માતા પિતા માટે કમાણી કરાવી અતિ આવશ્યક હોય છે. તેવા સમયમાં બાળકોને ના વિકાસ ઉપર ખાસ ઘ્યાન રખાતું નથી. તેમાય દેશી માં બાપ ઘરમાં વધારે કરી ગુજરાતી બોલતા હોય છે આવી પરિસ્થિતિમાં બાળકોનો ઝુકાવ માતૃભાષા તરફ વધુ હોય છે અને આવા વખતે જ્યારે તેમને પ્રી સ્કુલમાં મુકવામાં આવે છે ત્યારે તેમની દશા દયાનીય બની જાય છે. માં બાપ જ્યારે દીકરા દીકરીઓને અહીની પ્રી સ્કુલમાં પહેલું પગથીયું ચડે છે ત્યારે જેટલા ખુશ હોય છે એટલા જ એના માબાપ ચિંતિત પણ હોય છે. કારણ એ બાળકને પૂરું અંગ્રેજી બોલતા પણ આવડતું નથી હોતું. ત્યારે માં બાપને તેમની ચિંતા થાય તે સ્વાભાવિક છે.

આવા બાળકોને ક્યારેક તો બાળક બાથરૂમ જવું કે પાણી પીવું છે જેવા સામાન્ય શબ્દો પણ અંગ્રેજીમાં બોલી શકતા નથી.ત્યારે આવી સ્થિતિમાં જ્યાં બધા જ અમેરિકન બાળકો હોય ત્યાં આખો દિવસ તેમની વચ્ચે એક થઇને રહેવું તે બાળકો માટે ચેલેન્જ રૂપે હોય છે….

અને નાના બાળકોનાં મન સ્વચ્છ હોય છે તે વાત સાચી,પરંતુ તે બાળકો પણ સમજી શકે છે કે તેમની ભાષા બીજા કરતા અલગ છે.રંગ અને રહેણીકરણી બીજાઓ કરતા અલગ છે અને વધારામાં નાના બાળકોમાં નાની નાની વાતોને સમજવાની શક્તિ પણ ઓછી હોય છે. બીજા બાળકો કરતા અલગ પડતા આ ભારતિય બાળકોની અમેરીકન બાળકો વારેવારે મજાક ઉડાવતા હોય છે.તેમની સાથે દોસ્તી કરતા અચકાતા હોય છે.આવી પરિસ્થિતિમાં આ કાચી વયના બાળકોના માનસપટ ઉપર આ બધી વાતોની ઉલરી અસર નાં પડે એ જોવાનું અને સમજવાનું કામ બાળકના મા બાપનુ બની જતું હોય છે. બાળકો ક્યારેક નિરાશા વાડી અને એકાંત પ્રિય પણ બની જતા હોય છે. આવી સ્થિતિમાં તેમની મુશ્કેલીને સાંભળી તેનો યોગ્ય ઉપાય તેમને શીખવવાનું આપણું કામ બની જાય છે.

આ બધું ટાળવા માટે બાળકને ગુજરાતી કે પોતાની માતૃભાષા સાથે સાથે અંગ્રેજીનું જરૂરી શિક્ષણ આપવું બેહદ જરૂરી બની જાય છે.બાળકના મનમાં લધુતાગ્રંથી નાં ઉદભવે તેનું ખાસ ખ્યાલ રાખવો જરૂરી છે.

આ વાત આજે એટલા માટે યાદ આવી કે થોડા દિવસ પહેલા મારા શહેરમાં આવેલા મંદિરમાં હું દર્શન કરવા ગઈ હતી. ત્યાં ઇન્ડીયાથી થોડાજ સમય પહેલા આવેલા એક બહેન સાથે મુલાકાત થઇ. તેમણે વાત વાતમાં જણાવ્યું કે તેમનો દસ વર્ષનો દીકરો જે દેશમાં ભણવામાં તેજસ્વી હતો અને કદી સ્કુલ જવામાં આનાકાની કરતો નહોતો તે રોજ સ્કુલમાં નાં જવાના જુદા જુદા બહાના શોધે છે અને બહુ કહેવામાં આવે તો રડવા બેસી જાય છે. પેલા બહેન બહુ પરેશાન હતા.

છેવટે મેં મારી દીકરીને તેમના દીકરા સાથે વાતો કરવા જણાવ્યું ,તો તેના જણાવ્યા પ્રમાણે સ્કુલમાં કોઈ તેની સાથે બોલતુ નથી તેને ફાબ કહી ચીડવતા હતા ,કારણ તેનું ઈંગ્લીસ અહીના બીજા છોકરાઓ જેવું નહોતું, તેના ઉચ્ચારણ સાવ અલગ પડતા હતા. વધારામાં તેની મમ્મી લંચમાં તેને ભાખરી આપે છે તેનું પણ બધા ફન કરે છે. બીજા ત્રીજા ક્લાસમાં ભણતા બાળકો બધાજ સરખા હોય છે . કોઈ અંગત વેરઝેર હોતું નથી બસ નાદાનિયત ને કારણે આવું બધું કરતા હોય છે. પરંતુ તેની અવળી અસર બાળકો ઉપર પડી જાય છે.

એક દિવસ તો લંચમાં મળતા ચીકન નગેટસ તે ભૂલમાં ભજીયા સમજી ખાઈ ગયો હતો ,કારણ ઘરમાં બધા વેજીયેરીયન હોવાથી તેને અહી મળતા ચીકન નગેટસ વિષે કોઈ જ્ઞાન નહોતું . ઘરે આવીને તેને વાત તેની મમ્મીને જણાવી ત્યારે તેની મમ્મી તેને બહુ લડ્યા હતા. હવે તેને સ્કુલમાં જતા પણ ડર લાગતો હતો.
જ્યારે મારી દીકરીએ આ વાત મને જણાવી ત્યારે હું પણ સમજી શકી કે તેનાં મગજમાં શું દ્વંદ યુદ્ધ ચાલતું હશે. બાળકોની મુશ્કેલીઓને સમજવી માં બાપની પહેલી ફરજ છે. આપણે જ જો તેમની લાગણીઓને ઇગ્નોર કરીશું તો તેઓ કદીયે મનની વાત બહાર નહિ લાવી શકે પરી નામે ક્યારેક બંડખોર પણ બની જશે. કેટલાક બાળકો સ્કુલમાં ગયા પછી વધુ પડતા ધમાલિયાબની જાય છે. દરેક વખતે એવું નથી હોતુ કે તેઓ બહાર બીજાનું જોઈને આવે છે. ક્યારેક એમ બને છે કે ત્યાં નથી કરી શકતા એ બધું ઘરે આવીને કરવાની કોશિશ કરે છે. બાળ માનસ સમજવામાં જેટલું સહેલું છે એટલુ જ એ અટપટું છે.

અમેરીકા હોય કે ભારત હોય મોટે ભાગે પરિવારમાં બાળકો ને આપણે આપણી પોતાની રીતભાત પ્રમાણેનો ઉછેર આપવા માગીએ છીએ તેથી તેમને નાનીમોટી દરેક વાતમાં ટોક્યા કરીએ છીએ.”જેમ કે આપણે અમેરિકન નથી”..”આપણાથી આ ના થાય તે ના થાય.”અમેરીકન જેવા બહુ ટુકા કપડા ના પહેરાય”..”વાળ ખરાબ થાય છે તેલ નાખો.” જેવી અનેક નાની મોટી ટકોર આપણા બાળકો ઉપર સતત ચાલુ રાખીએ છીએ.

જ્યારે અમેરિકન બાળકો માટે આ બધું સહજ હોય છે.તેઓ ક્યારે પણ વાળમાં તેલ નથી નાખતા.અને મોટે ભાગે તેઓ પંરંપરાવાદી ના હોવાથી બાળક રોજિંદી ટકોરમાંથી બાળક મુકત રહી શકે છે. તેથી કરીને આપણા બાળકો આવી સ્થિતિમાં જુદા પડે છે. ઘરે માં બાપ સામે કશું કરી બોલી શકતા નથી અને બહાર જમાના સાથે તાલમેલ મિલાવી શકતા નથી..આપણે આપણા બાળકોને ભારતીય બનાવી રાખવાના મોહમાં ભૂલી જઈયે છીએ કે તેમને આ જમાના પ્રમાણે પગલા ભરતા શીખવું પણ બેહદ જરૂરી છે ,નહીતર આઘુનિક દોડમાં આજ બાળકોની પાછળ રહી જવાની સંપૂર્ણ શક્યતાઓ રહેલી છે.

વિદેશમાં રહીને આપણા દેશને દેશની સંસ્કૃતિને કે વિશિષ્ટતા કે સમૃદ્ધિ ભૂલી જાઓ તેમ હું નથી કહેતી..પરંતુ બાળ માનશ સમજી તેમના ઉપર દબાણ રાખો તો જ તેનો અર્થ સરે છે.આથી જેવો દેશ તેવો વેશ અપનાવી બાળકોને સમજવા જોઈએ.

હું માનું છું પ્રથમ આપણે જ આપણી જાતને કેળવી જોઈએ.અને આપણા બાળકોની અહીની જરૂરયાતને ધ્યાનમાં રાખીને એનો ઉછેર કરવો જોઈએ.

રેખા પટેલ વિનોદીની
ડેલાવર (યુએસએ)

 

જનરેશન ગેપ.

જનરેશન ગેપ – બે પેઢી વચ્ચે વિચારોની અસમાતા. – રેખા પટેલ (ડેલાવર, યુએસએ)

જનરેશન ગેપ એટલે બે પેઢી વચ્ચે સમય અને સમજનું અંતર…. બે પેઢીના આગવા દ્રષ્ટિકોણ અને વિચારોની ભિન્નતા અને વિકસતી જતી ટેકનોલોજીને કારણે ૨૦ -૨૫ વર્ષના સમય ગાળા દરમિયાન આવતો તફાવત સામાન્ય બાબત છે. પરંતુ એ અલગ મંતવ્યોને કારણે અંતરમાં દૂરી ના આવે તે માટે બંને પેઢીએ એકબીજાના વિચારોને અને પરિસ્થિતિઓને સમજવી જોઈએ.

“મોટાભાગની ગેરસમજ વાતને પ્રસ્તૃત કરવાની અને સમજાવવાની કળાનાં અભાવને કારણે થાય છે, આને ઉંમર સાથે ખાસ કોઈ લેવાદેવા નથી.” હા સમય સાથે ટેકનોલોજીનો વપરાશ એક દેખીતી ગેપ જરૂર ઉભી કરે છે. પરંતુ તેમાં જો એજ્યુકેશન થી બેલેન્સ જળવાઈ રહ્યું હોય તો બે પેઢી વચમાં ખાસ ગેપ દેખાતી નથી.

છતાં રહેણીકરણી, સમય સાથે વિચારોની સ્વતંત્રતા અને મુક્તતા જનરેશન ગેપ ઉભી કરવામાં મહત્વનો ફાળો આપે છે. આ અસમાનતા દરેક પેઢી વચમાં રહેવાની જ છે. તેને હસતા પચાવી લેતા કળા સહુ પહેલા આપણે શીખવાની જરૂર છે. નહિતર મતભેદને મનભેદ થતા વાર નહિ લાગે.

આજનાં યુવાનો યુવતીઓ ખુબજ અગ્રેશીલ હોય છે. બહુ ઝડપથી આગળ આવવાનું તેમનું સ્વપ્ન સાકાર કરવાની તેમની ઝડપ અને આવડત દાદ માંગી લે તેવી છે. આ સાથે વિચારોમાં તેમની સ્પષ્ટતા તેમનો પ્લસ પોઈન્ટ ગણી શકાય. વડીલો માટે પોતાનાથી નાના સામે માથું ઝુકાવવું એ હાર છે, આ ભ્રમણામાંથી તાત્કાલિક બહાર આવી જઈ જેની પાસે વધુ છે તેની પાસેથી નવું શીખવામાં નાનામ નથી. એવી જો ભાવના અપનાવીશું તો મનભેદની સ્થિતિ નહિ સર્જાય.

અહી બાળકોમાં નાનપણથી લુચ્ચાઈનો અભાવ હોય છે. બધાજ પોતપોતાની મસ્તીમાં, પ્રાયવેસીમાં જીવતા હોવાને કારણે આજુબાજુ વાળા થી કશુજ સંતાડવાની કે ખોટું બોલવાની ખાસ જરૂરીયાત ઉભી થતીજ નથી. આવી સ્થિતિમાં બાળકોમાં નાદાનિયત, સચ્ચાઈ સચવાઈ રહે છે. જોકે હવે શિક્ષણનું પ્રમાણ વધતા લગભગ દરેક જગ્યાએ આ મહત્વનો ફેરફાર જોવા મળે છે. આવા વિચારો ધરાવતા બાળકો જ્યારે પણ પોતાનું મંતવ્ય કે પોઈન્ટ ઓફ વ્યુ જણાવે ત્યારે તેમને સાંભળવા જોઈએ. પોતાની વાત સ્પસ્ટતા થી બીજાઓ સમક્ષ મુકવાની તેમની ટેવને કારણે દબાએલી કચડાયેલી સ્થિતિમાં જીવવાનું બહુ ઓછું થઇ ગયું છે. પરિણામે તેમનો વિકાસ પણ ઝડપી બન્યો છે. તો જરૂર વગર તેમના અવાજને દબાવી દેવાનો ગુનો કરવાની કોઈ જરૂર નથી.

મોટાભાગે બાળકોની વાતને આપણે મજાકમાં ઉડાવી દઈયે છીએ. ” તને નાં સમજાય કે એવું કશુજ નાં હોય ” એમ કહ્યા વિના તેમની વાતને સાભળીને તેમની જગ્યાએ ઉભા રહીને સમજવાનો પ્રયત્ન કરાવી જોઈએ. જો શરૂવાતથી બાળકો સાથે આ પ્રમાણેનું વર્તન કરવામાં આવશે તો મોટા થયા પછી પણ તેઓ તમારી સાથે વિચાર વિમર્સ કરતા નહિ ખચકાય અને જનરેશન ગેપ જેવા ભારેખમ શબ્દોનો માર નહિ પડે.

એક સાથે કામ કરતી બે પેઢી વચમાં નાનો મોટો ટકરાવ જરૂર રહેવાનો. જૂની પેઢીના વયસ્કોને યુવાનોની ઝડપ નડે છે. પરિણામે બંને પક્ષે પોતપોતાની રીતે સચ્ચાઈ હોવા છતાં એક દીવાલ રચાઈ જાય છે. જે લોકોએ વર્ષો સુધી ખુબ મહેનત કરી જે પદ પ્રતિષ્ઠા મેળવી હોય તે બધું આજની જનરેશન આસાનીથી પામી લે તો સંઘર્ષ રહેવાનો જ.
રોજરોજ બદલાતી જતી ટેકનોલોજી યુવાનોને હસ્તક હોય છે જેના કારણે તેઓ ઝડપી છે. તો વડીલોએ અહં છોડી એ બધુજ શીખવા માટે મોટું મન કરવું જોઈએ. સામા છેડે આગલી પેઢી પાસે અનુભવની ખાણ છે. યુવા પેઢીને આ અનુભવો ઉપરથી ઘણું શીખવા જેવું મળી આવશે. આથી તેઓ પણ આ વાતને નજર અંદાજ નાં કરે એ ખુબ મહત્વનું છે. પરસ્પર સહયોય થી બધુજ આસાન થઇ રહે છે.

આવીજ મોટી ગેપ ફેશનમાં આવી છે. આજથી માત્ર ત્રીસ વર્ષ પાછળ જઈએ તો તે સમયમાં પાવડર લીપ્સ્ટીક અને કાજળ બિંદી… બસ આજ મેકઅપના હાથવગા સાધનો હતા. જ્યારે આજે નાની બાળકીઓ પણ ફાઉન્ડેશન થી લઇ મશ્કરા અને આઈસેડો વિષે અધધ જ્ઞાન ધરાવતી થઇ ગઈ છે. આઠ દસ વર્ષની બાળકી તેની મમ્મીને મેકઅપ કરવાની ટીપ્સ આપે છે. મેનીક્યોર પેડીક્યોર બાબતે સભાન થઇ રહી છે. જેલ નેઈલ પોલીશનો જમાનો આવી ગયો છે.
એક સમય હતો કે લગ્ન કરતી યુવતીને તેની માતા કેમ સાડી પહેરાવી તે શીખવતી હતી. જ્યારે આજે બાળકો યુવાન માતાને પણ કેવા કપડાં ક્યા પહેરાય , કેવા સારા લાગે તે શીખવે છે. આજે શું કહેવું, સ્વછંદતા કે અસંસ્કાર? આ આજની જનરેશનની સ્માર્ટનેસ છે. તેઓ જાણે છે અને સામે શીખવવામાં પણ માને છે. ખુલ્લા મને તેમની સાથે ચર્ચાઓ કરવી જોઈએ. તેમની સાથે કદમ મિલાવવા આપણે મોટાઈ છોડી હરણફાળ ભરવી પડશે.

આપણને બધુજ જ્ઞાન છે એવું વિચારવાનું છોડી આપણાથી નાના ઓને પણ સાંભળવા જોઈએ ક્યારેક તેમની સલાહ અને સૂચન પણ માનવા જરૂરી છે. આજની જનરેશન નવી ફેશન નવી સ્ટાઈલ ભલેને જૂની પેઢીને માફક ના આવે પરંતુ તેમની ટીપ્સ જરૂર હેલ્પફુલ હોય છે. ટીનેજર બાળકોના વિચારો સામે નન્નો ભણી દીધા કરતા તેમને સાંભળવા જોઈએ. ગમે કે ના ગમે તેમની વાતોમાં એક વખત તો હકાર ભણવીજ જોઈએ, પછીજ સમજાવટ માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. નહીતર આજની જનરેશન પાછલી પેઢીની વાતોને ક્યારેય કાને નહિ ધરે.

દરેક એક પેઢી એ પોતાની જુવાનીના દિવસોમાં જરૂરીયાત મુજબ સંધર્ષ કર્યો હોય છે. જેનાથી આવનારી પેઢી કાં તો અજાણ હોય છે કા લાપરવાહ હોય છે. જુવાનીનો આવેગ તેમને મરજી મુજબ જીવવા પ્રેરતો હોય છે. તેમને મરજી મુજબ જીવવું હોય છે મોજમઝા કરાવી હોય છે. આવા સમયમાં તેમની મુક્તતા જૂની પેઢીને કઠે છે. તેઓ માને છે કે પોતે કરેલા પરિશ્રમની આ લોકોને દરકાર નથી કે લાગણીઓનું મુલ્ય નથી.

સામા છેડે ઉગતી નવી પેઢી મને છે કે વડીલો જિંદગીને જીવન કેમ જીવવું એ નથી આવડતું, તેઓ જીવનનો આનંદ નથી લઇ શકતા તેમાં અમે શું કરીએ. શું અમને અમારી રીતે જીવવાનો અધિકાર નથી? તેમની જરૂરીયાત અને મોજશોખ સીમિત હતા તો શું અમારે પણ એમજ કરવું?
બસ આજ જનરેશન ગેપની પહેલી શરૂઆત….
જૂની પેઢી પોતાની કેરિયરમાં જીવનમાં ઠરીઠામ થઇ ગઈ હોય ત્યારે નવી પેઢીના જીવનની શરૂઆત હોય છે, આવા સમયમાં તેઓ મોજમજામાં વ્યસ્ત રહે, માતાપિતા પાસેથી વારસામાં જવાબદારી પૂર્વક શીખવાથી તેઓ દુર રહે, અથવા તો પોતાની કેરિયરની શરૂઆતમાં વ્યસ્ત રહેતા હોય છે. કેટલાક વડીલો પોતાની અધુરી રહેલી ઇચ્છાઓને તેમના બાળકો દ્વારા પૂરી કરવા ઇચ્છતા હોય છે. આમ નાં થતા બાળકો આપણી ભાવનાઓને સમજતા નથી કહી જનરેશન ગેપ નામનો શબ્દ મૂકી દઈ બળાપો કાઢતા જોવા મળે છે.
વીસ પચ્ચીસ વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન અંતર વયની સાથે સાથે વિચારોનો ભેદ પણ રહેવાનો, તેમાય ઝડપથી વિકસી રહેલી ટેકનોલોજીને કારણે આ જનરેશન ગેપ બહુ ઝડપી વધતી લાગે છે. પહેલા વ્યક્તિ માત્ર અનુભવથી શીખી શકતો એ બધુજ હવે માત્ર એક ક્લિક થી જોઈ જાણી અને સમજી શકાય છે. હવે શીખવા સાથે કોઈ વયમર્યાદા રહી નથી. પરિણામે નાના બાળકો પણ તેમની ઉંમર કરતા ઘણું વિચારે છે જાણે છે.

એક સમય હતો જ્યારે પુખ્તવયના બે વ્યક્તિઓ સેક્સ કે જાતીય આવેગો વિષે વાત કરતા સંકોચ અનુભવતા હતા, એના બદલે કિશોરાવસ્થા થી જ આવા વિષયો ઉપર મુક્તપણે ચર્ચા કરતા કે કોમેન્ટ્સ કરતા જોવા મળે છે. આ બધા માટે ઈન્ટરનેટના માધ્યમને કારણે બધુજ ખુલ્લું થઈ ગયું છે.
આવા સમયમાં આપણે માતાપિતાએ બાળકોને સમય રહેતા સેક્સ વિષે પણ સામે ચાલીને જરૂરી જ્ઞાન આપવું રહ્યું. ઈન્ટરનેટના માધ્યમથી અધકચરું જ્ઞાન મેળવી તેઓ અવળા રસ્તે નાં ચડી જાય તે જોવાની ફરજ આગલી પેઢીની જરૂર છે. માટેજ શ્રમ અને સંકોચને સત્વરે છોડી દઈ બાળકોના મિત્ર બનવાની ખાસ જરૂર છે. આમ કરવાથી જનરેશન ગેપ પણ ઘણી ઓછી લાગશે.

જનરેશન ગેપની આ દેખીતી અને નોંધપાત્ર અસમાનતા સ્વાભાવિકપણે જૂની પેઢીને આંખમાં ખુંચે છે. મોટાભાગના વિચારે કે આ સ્વછંદતા પશ્ચિમી સંસ્કૃતિનું અનુકરણ છે. જે સાવ સાચું નથી. બીજો થોડોક એવો પણ વર્ગ છે જે કહે છે આજની જનરેશનને બે હાથમાં લાડવા જેવું છે. બધુજ સમય કરતા વહેલું અને મહેનત વિના મળી રહ્યું છે. કેટલાક તો કહે છે અમે ત્રીસ વર્ષ મોડા જન્મ્યા હોત તો સારું રહેત.આ તેમની અપૂર્ણ રહેલી ઇચ્છાઓ જ છે. આનો દેખીતો અર્થ છે કે આપણને આ બધું ગમે છે અને નાં મેળવ્યાનો અફસોસ છે.
આ પણ એક કારણ છે બે પેઢી વચ્ચેના સંઘર્ષનું ” જેને મળ્યું છે તેને બધાનો ભરપુર ઉપયોગ કરવો છે તો બીજાને નથી મળ્યું તેનો વસવસો પજવે છે.”
અમેરિકા કે પરદેશમાં રહેતા બાળકોની સ્થિતિ જો આપણે ઝીણવટથી જોઈશું તો ખ્યાલ આવશે કે તેઓ પશ્ચિમી સંસ્કૃતિ અને માતાપિતાના દેશી વિચારો વચ્ચે પિસાઈ જાય છે. ઘરમાં સંસ્કૃતિની સાચવણીના પાઠ અને માન્યતાઓ, શીખવાના અને બહાર મિત્રો સાથે કદમ મિલાવવા પશ્ચિમી સંસ્કૃતિને અપનાવવાની હોય છે.

સાવ એવું નથી કે બાળકોને તેમની સ્વચ્છંદતા કે સ્વતંત્રતા વિશે ટોકવા નહિ. તેમની ભૂલ સામે કડક થઈને આંગળી પણ ચીંધવી પડે. પરંતુ એક વખત તેમના પોઈન્ટ ઓફ વ્યુ ને પણ સમજવા જોઈએ. જેમ આપણા થી આગળની પેઢીને આપણી સ્વતંત્રતા નડી હશે તેમજ નવી જનરેશનને આપણી જડતા નડવાની જ છે.

નવી અને જૂની પેઢી રિવાજો પણ બદલાતા રહ્યા છે. મુક્તતાને આપણે સ્વછંદતા કહીએ છીએ તેવીજ રીતે આજના યુવાનો જુના વિચારોને માન્યતાને કુરિવાજો કહી રહી છે. જેમ શિક્ષણને કારણે વિચારોની સ્વતંત્રતા વધે છે તેમ આગળ વધુ વિચારવાની શક્તિ અને પરિપક્વતા વધે છે. કોઈ પણ કાર્ય પાછળના સારા અને ખોટા બંને પાસાઓને ઘ્યાનમાં લેવાય છે. જે લોકો પહેલાના સમયમાં સદીઓથી ચાલી આવતા રીવાજોને સંસ્કારોને ઘ્યાનમાં લઈને આગળ વધતા રહ્યા છે તેમને આજના વિચારોની સ્વતંત્રતા નડવા સ્વાભાવિક છે. અહી સંસ્કારો સિદ્ધાંતોની લડાઈ રહેવાની..

“બદલાવ જરૂરી છે પરંતુ વિવેક અને નમ્રતા સાથે સંસ્કારો સાચવી રાખવા કોઈ પણ પેઢી કે સમય માટે અતિ આવશ્યક છે. નહીતર સમાજનું પતન થતા વાર નહિ લાગે.”

આ ભેદ અને ટકરાવ જ્યારે યુવાનો અધકચરું જ્ઞાન ધરાવતા હોય અને સામે વડીલો રૂઢીચુસ્ત હોય ત્યારે નરી આખે જોઈ શકાય તેવો હોય છે. એકલી સલાહ કોઈને પણ પસંદ નથી. જ્યાં મા-બાપ પોતાના બાળકોને વિચારવાની સ્વતંત્રતા નથી આપતા કે તેમને સમજવાની કોશિશ નથી કરતા તેમના બાળકો જીદ્દી કે બળવાખોર બને તો નવાઈ નથી. આમ બનતા તેમની પ્રગતિ પણ અટકી જાય છે.

સુહાગ અને માન્ય બંને બચપણથી મિત્રો રહ્યા હતા. સુહાગના પિતા કરિયાણાની દુકાન ચલાવતા સામાન્ય માણસ હતા. જ્યારે માન્યના પિતા ગવર્મેન્ટ નોકરી કરતા હતા. હાઈસ્કુલ સુધી બધુજ બરાબર હતું. કોલેજના દિવસો દરમિયાન ફેશન અને લાઈફસ્ટાઈલના ફેરફારોને કારણે સુહાગના ઘરે રોજ કંકાસ થતા રહ્યા.
” જો આમજ રૂપિયા ઉડાવવાના હોય તો સારું છે કે તું મને છૂટો કરી મારી આ દુકાન સંભાળી લે. તારા શોખ તું જાતે કમાઈને પુરા કર. મને નથી લાગતું કે તું જીવનમાં કઈ આગળ કરી શકે” વારંવાર આવા વાક્યો અને ઉગ્ર તણાવને કારણે સુહાગ કોલેજના પહેલાજ વર્ષમાં નાપાસ થયો. હારી થાકીને પિતાની દુકાન ઉપર બેસી ગયો.

બીજી તરફ માન્યની લાઈફસ્ટાઈલ પણ બદલાતી હતી જેને તેના પિતા ઝીણવટ થી જોતા રહ્યા.
” દીકરા તને ગમે તે રીતે તું મઝા કર પરંતુ આપણા કુટુંબની શાન ઉપર કોઈ આંગળીનાં ચીંધે એ જોવાની ફરજ પણ તારી જ છે. અને હા રૂપિયા જોઈએ તો જરૂર કહેજે. બસ હવે થી ઘર ખર્ચ અને તારો હિસાબ બધું તુજ લખવાનો રાખ. મારું આટલું કામ તો તું કરીજ શકે ને? હવે તું મોટો થઇ ગયો છે તો મારે એક કામ ઓછું રહે.” આમ માન્યના પિતાને તેને રોજીંદો ઘરખર્ચ લખતા કરી દીધો. જેના પરિણામે એકજ મહિનામાં તેને સમજાઈ ગયું કે ઘરનું બજેટ કઈ રીતે ચાલે છે. પોતાની જવાબદારી એ જાતે સમજી ગયો.
આમ રૂપિયા પૈસાનું મૂલ્ય સાથે સંબંધોનુ મૂલ્ય પિતાએ કુનેહથી સમજાવી દીધું. બાળકોને તેમની ભૂલ અને જવાબદારી બતાવવી એ પણ એક કળા છે.

“જનરેશન ગેપનો હાઉ એ તો પાણીનો પરપોટો માત્ર છે. હવામાં વિલીન થઇ જતા તેનો અહેસાસ પણ નહિ રહે. બસ તેને તોડતા આવડવો જોઈએ. “

 

સફળતાની સીડી.

‏
રેખા વિનોદ પટેલ.- ૨૩/૫/૨૦૨૦

આજથી ૨૯ વર્ષ પહેલા લગ્ન કરીને અમેરિકા આવી ત્યારથી જીવનમાં આવેલા બદલાવો અને અનુભવો અહી ટાંકી રહી છું.

મારો જન્મ 1069 માં વાલવોડ ચરોતરના ખેડા જીલ્લાના નાનકડા ગામમાં થયો હતો ,નાનપણ થી ભાદરણ રહેતી હોવાથી ભાદરણ મારું ગામ બની ગયું છે
પિતા નવનીતભાઈ ખેતી કરતા હતા સાથે ઘંઘો પણ કરતા હતા ,અમે ત્રણ ભાઈબહેન હું મોટી અને પછી નાની બહેન પછી ભાઈ.
પણ હું મારા પિતાની લાડકી દીકરી હતી ,હું એટલું કહી શકું કે મારો પડ્યો બોલ બઘા ઝીલતા ,કારણ મારા પપ્પા બધાને મારું કહ્યું કરવા કહેતા કારણ હતું કે તેમને મારી સુઝબુઝ અને સમજદારી ઉપર વિશ્વાસ હતો અને હું છેવટ લાગી તેમના વિશ્વાસ ઉપર ખરી ઉતરી તેનો મને ગર્વ છે.

નાનપણથી મારા આગવા ગુણોમાં હું જેટલી સંવેદનશીલ હતી તેટલીજ વાચાળ અને નેતૃત્વ ઘરાવતું વ્યક્તિત્વ હતું ,થોડી ગરમ મીજાજની માલિકણ હતી નાનપણથી કોઈના તાબા હેઠળ કશું પણ કામ કરવું બહુ અઘરું લાગતું , છતાં પણ લાગણી વાળી હતી તો મિત્ર વર્તુળ ઘણું હતું
એ વખતે ગામડામાં જ્યાં છોકરીઓને બહુ બહાર એકલી જવા દેવામાં લોકો સંકોચ અનુભવતા તેવા વખતમાં મારા ઉપરના વિશ્વાસના કારણે મારા મારા પિતા મને સંપૂર્ણ છૂટ આપતા હતા.
નાનપણ થી કવિતા જુના ગીતો ગઝલોનો ભારે શોખ હતો આ શોખ મારા મમ્મી-પપ્પા માંથી વારસામાં ઉતાર્યો તેમ હું કહી શકું છું ,નાનપણથી વાચનનો ગાળો શોખ હતો ભાદરણની લાયબ્રેરી માં મોટા ભાગના પુસ્તકો વાચી લીધા હતા આખું વેકેશન વાંચવામાં જતું હતું
અને આજ શોખના કારણે હું મારું અલગ અસ્તિત્વ બનાવી શકી છું.
હું નાનપણ થી માનતી હતી કે ઉત્તમ પુસ્તકો મન અને એમાંથી ઉદભવતા વિચારોનુ શુધ્ધિકરણ કરે છે…

ભાદરણ રહીને મેં બીએસસી કેમેસ્ટ્રી પૂરું કર્યું
આ પહેલા કોલેજના બીજા વર્ષમાં 19 વર્ષની ઉંમરે મારા લગ્ન થયા હતા,
વિનોદ પટેલ મુળગામ રઢુ ,તેઓ બીકોમ એલએલબી કરી અમેરિકા ગયા હતા ,ગ્રીનકાર્ડ લઇ પાછા આવ્યા અને મારા પપ્પાને તે પસંદ આવતા લગ્ન નક્કી થયા અને 15 દિવસમાં લગ્ન લેવાઈ ગયા
કોણ જાણે વિધિની વક્રતા શું હશે કે મારા લગ્નના પાંચમા દિવસે મારી એસવાયની પરીક્ષા શરુ થતી હતી અને તેજ દિવસે અચાનક ટુકી માંદગીમાં પપ્પાને હોસ્પિટલ ખસેડાયા, આ બાજુ હું પહેલું પેપેર લખતી હતી ત્યાં બીજી બાજુ મારી રાહ જોવાતી હતી કે ક્યારે હું ઘરે આવું અને સાંજ પડતા પહેલા મારા વહાલા પપ્પાના દેહને અગ્નિદાહ અપાય ,બહુ કારમી સ્થિતિ વચ્ચે પપ્પાની છેલ્લી ઈચ્છા પૂરી કરવા પરીક્ષા આપી અને સારા માર્ક્સ સાથે ઉતીર્ણ થઇ હતી.

બસ એક સુખ પપ્પા જતા જતા આપી ગયા હતા કે મને બહુજ મજબુત અને પ્રેમાળ હાથમાં સોપી ગયા હતા.
વિનોદ મારા પતિ ખરેખર એક ઉમદા વ્યક્તિત્વના માલિક છે, પપ્પાના ગયા પછી મારા પિયરના ઘરને જાણે તે ઘરનો મોટો દીકરો હોય તેમ સંભાળ્યું હતું તેવું કહેવામાં જરાય અતીશયોક્તિ નથી
તેમને મારા ઘરને પોતાનું ઘર સમજી મારા નાના ભાઈ બહેનોને અહી સેટલ થવામાં પણ બહુ મદદ કરી હતી ,અને ખાસ વાત તો એ કે ક્યારેય મને આ બાબતે સંભળાવ્યું નથી , તે કાયમ બધાની ભૂલો માફ કરતા આવ્યા છે અને તેમના થી થયેલી ભૂલને પણ નમ્રપણે સ્વીકારી લેવામાં માને છે “ભૂલ ક્યા અને કોનાથી નથી થતી પરંતુ તે ભૂલને ભૂલીને આગળ વધવામાં માને છે”. એક દીકરો કરે તેનાથી વધુ તેમને મારા ઘર માટે કર્યું છે અને આજ કારણે હું પણ તેમના ઘર એટલેકે મારી સાસરીને મારીજ માનીને તેમાં એકરૂપ થઈ ગઈ છું.

અમે અમેરિકાના ડેલાવર સ્ટેટમાં જે એરિયામાં રહેતા હતા ત્યાં નવા નવા આવેલા ઇન્ડિયનો તો ઠીક ધોળીયા પણ આવતા ડરતા હતા એકદમ બ્લેક નેબર હુડ હતું , આખું બ્લેક નેબરહુડ હતું જ્યાં ત્રણ માઈલ સુધી કોઈ ખાસ કોઈ વ્હાઈટ પીપલ નહોતા ,ચારે બાજુ બધાજ બ્લેક પીપલ અને તે પણ વંઠેલા….. કોઈ ખાસ સારી જોબો વાળા નહોતા ,કેટલાક તો ડ્રગ્સના ધંધામાં હતા કોઈક માફિયા હતા ,ક્યારેક ગન નો પણ અહી ખુલ્લે આમ ઉપયોગ થતો જોવા મળી જતો ,પણ દેશમાંથી થોડાજ સમય પહેલા આવેલા વિનોદ પાસે ખાસ એવી કોઈ મૂડી નહોતી કે કોઈ સારી જગ્યાએ વધુ પૈસા આપીને સ્ટોર લઇ શકાય ,આથી ઓછા પૈસે તે ખતરનાક એરિયામાં ધંધો લેવા તૈયાર થઇ ગયા . તેમનામાં હિમત અને બુદ્ધિ ભારોભાર હતા,તે પહેલાજ દિવસ થી આવા કોઈ તત્વો સામે ડર કે બીક અનુભવતા નહોતા આથી તે ઝડપથી તેમની સાથે હળી ગયા
અહી નીચે કન્વીનીયન સ્ટોર હતો અને ઉપર અમારું એપાર્ટમેન્ટ હતું ,આવડત અને સ્વભાવની મીઠાશ ને કારણે અહી બધા સાથે સારી એવી મિત્રતા કેળવી લીધી હતી , બરાબર વર્ષ પછી જ્યારે હું અહી આવી ત્યાં સુધીમાં તો બધા તેમને માં અને પ્રેમ થી બોલાવતા હતા અને તેનાજ કારણે દેશમાંથી સાવ નવી આવેલી હું જેણે કાળીયાઓ જોયા પણ નહોતા તે બહુ જલ્દી બધાની સાથે ટેવાઈ ગઈ,

શરૂશરૂમાં બહુ બીક લાગતી પણ વિનોદની હિંમત અને સાથના કારણે હું બહુ ટુકા સમયમાં બરાબર ગોઠવાઈ ગઈ મને અજાણ્યા દેશમાં ગમવા માંડ્યું છતાય પણ દેશની યાદ દિલમાં કંડારાઈ ગઈ હતી અહી નાતો તે વખતે ગુજરાતી વાચન માટે કઈ ખાસ મળતું અને ના તો ટેલીવિઝન માં કોઈ હિન્દી અને ગુજરાતી ચેનલ આવતી છતા પણ જ્યારે દેશમાં થી આવતી ત્યારે બેગમાં વધારે કરીને પુસ્તકો લઇ આવતી।
બરાબર ત્રેવીસમા વર્ષે નીલીમાનો જન્મ થયો મેં મારું બધું સુખ તેને મોટી થતા જોવામાં મેળવવા માંડ્યું પણ વર્ષ પછી જ્યારે મારી દીકરીનો જન્મ થયો તેમણે તરત નક્કી કરી લીધું બસ હવે અહીંથી મુવ થવું પડશે કારણ અમારી દીકરી ઉપર અહીના વાતાવરણ ની કોઈ પણ અસર પડે તેમ તે ઈચ્છતા નહોતા।..ત્યાર પછી તરત બે વર્ષમાં અમે બીજા બે લીકર સ્ટોર લીધા અને દીકરીના શુભ પગલાથી આગળ વધતા રહ્યા
બહારથી બધું બરાબર હતું બસ મને દેશ બહુ યાદ આવતો આ તે જાણતા હતા આથી ધંધા ઉપર ગમેતેમ ગોઠવણ કરીને પણ મને દર વર્ષે દોઢ બે મહિના મને ઇન્ડિયા લઇ જતા

પાચ વરસ પછી નાની દીકરી શિખા નો જન્મ થયો, વિનોદ મને બહુ સમજતા હતા તે જાણતા હતા બધું હોવા છતાં મારો શોખ ક્યાંક દબાય છે। ..
બરાબર આજથી ૨૦ વર્ષ પહેલા નવુંનવું કોમ્યુટર બજારમાં આવતું હતું તે મારી માટે લઈ આવ્યા જેથી કરીને હું ઈન્ટરનેટ દ્વારા હું મારા શોખ પ્રમાણે વાચન કરી શકું
બંને દીકરીઓ અને વિનોદના સ્નેહ માં તરબોળ થતા જ્યારે પણ સમય મળતો હું કોપ્યુટરમાં સમય વિતાવતી શરુ શરૂમાં રાઝા ડોટ કોમ અને લેન્ગું ઉપર થી હું ગુજરાતી લખતા સીખી ગઈ પછી તો બસ નાની કવિતાઓ લખતી હતી ક્યારેક ટુકા વાક્યો હતી

એવામાં ફેસબુક નું ચલન વધુ અને જુના મિત્રોના સંપર્કમાં રહેવાના આસય થી હું છ વર્ષ પહેલા ફેસબુકમાં જોડાઈ,ત્યાં શરૂશરૂમાં બધા પોતાને આવડે તેવું લખતા હતા અને વોલ ઉપર પોસ્ટ મુકતા હતા ,તેમને આમ લખતા જોઈ મારી પણ હિંમત વધી અને મે ટુકા ટુકા વાક્યો અને સાદી કવિતાઓ લખવાનું શરુ કર્યું
શરૂવાતમાં મને ફેસબુકમાં રોજ સવારે આમ કવિતા ગઝલો લખતી જોઈ કેટલાક સગા સબંધી મારી મજાક ઉડાવતા કે “તમે આ શુ માંડ્યું છે?” કેટલાક તો વિનોદને કહેતા પણ ખરા કે આમ ફેસબુક ઉપર નાં લખાય બધા ને ત્યાં આપણે જાણતા નથી કોણ કેવા હોય તેની ખબર નથી અને રેખાબેન આમ લાખેતે સારું નાં કહેવાય ” પરંતુ બધાની પરવા કર્યા વિના મારા પતિ મને હમેશા કહેતા ” તને જે મેં છે જેમાથી સંતોષ મળે છે તે તું કર ,લોકોની ચિંતા નહિ કરવાની ” બસ તેમના આજ શબ્દો ના કારણે આજે હું લેખન જગતમાં મારી જગ્યા બનાવી રહી છું.

મારે મારા લેખન માટે કે કોઈક વાર જરૂરી માહિતી માટે આજે પણ કોઈને ગમેત્યારે ફોન કરવો પડે કે કોઈનો ફોન આવે પછી ભલેને તે સ્ત્રી હોય કે પુરુષ પણ વિનોદ કદી પણ મને તે બાબતે પૂછપરછ કરતા નથી સંપૂર્ણ વિશ્વાસ સાથે મને સાથ આપે છે કે હું લેખન જગતમાં કઈક કરી શકું જે મારો શોખ નહિ પણ હવે જીવનનો એક ભાગ બની ગયુ છે,

એક વખત બન્યું એમકે મારે એક લેખ “ફીલીન્ગ્સને “અમેરિકા લેન્ડ ઓફ ઓપર્ચ્યુંનીટી” બીજા દિવસે સવારે આપવાનો હતો જે શરુ પણ નહોતો થયો મને તે બાબતે ચિંતા હતી કે મારાથી નહિ મોકલાય ત્યારે વિનોદેજ મને સધિયારો આપતા કહ્યું હજુ ઘણો સમય છે તું શાંતિ થી લખ હું ડીનર બહાર થી મંગાવી લઉં છું અને તેમને પીઝા ઓડર કરી દીધા જેથી રસોઈ બનાવવાનો સમય બચી જાય અને મેં તે લેખ પૂરો કરી મોકલી આપ્યો
હું ધીમેધીમે આગળ વધતી હતી આ દરમિયાન મારા પતિનો બહુજ સજ્જડ સાથ મળતો રહ્યો ક્યારેક સમયના અભાવમાં હું મારી જવાબદારી ચુકી જતી પરંતુ તે પ્રેમથી બધું ચલાવી લેતા હતા,

મેગેઝીનમાં માટે ટુકા સમય ગાળામાં લખાણ આપવાનું હોય તેવા સમયે ક્યારેક મારે લખવાનું વધી જાય તો બહારના ઘણા કામ તે હસતા મ્હો એ પતાવી લે છે.
આજ કાલ લેખન જગત માં પ્રવેશ્ય પછી મારે બહાર બીજા ઘણા લેખકો કે કવિઓ કે એડિટર સાથે સંપર્ક રાખવો પડે છે પણ વિનોદ ક્યારેય મને આ બાબતે ટોકતા નથી કે મારા કામમાં ઝાઝું પૂછપરછ કરી દખલ અંદાજી કરતા નથી , મારા ઉપરનો તેમનો સંપૂર્ણ વિશ્વાસ એજ મારી શક્તિનો મુખ્ય આધાર છે

ક્યારેક મારા મગજમાં અલગ અલગ લખાણ બધું એક સાથે ચાલતું હોય ત્યારે ઘરમાં ઘણી એવી વાતો હોય જે ખ્યાલ બહાર રહી જતી , ક્યારેક તો એમ પણ બન્યું છે કે વિનોદને સ્ટોર ઉપર આપવા બનાવેલું લંચ પણ આપવાનું ભૂલી જાઉં અને જ્યારે યાદ આવે તો હું મારી ભૂલ તેમને જણાવી દેતી ત્યારે બસ તે હંમેશા હસતા હસતા કહેતા ” બસ હવે દુઃખી નાં થઈશ હું બહાર થી મંગાવી લઈશ પણ હા લખવામાં ને લખવામાં મને ના ભૂલી જઈશ ”
ખરેખર પોતાના માણસો ના સાથ વિના ડગલું પણ ચાલવું મુશ્કેલ હોય છે તે વાત સાચી છે

सुनाऊँ धड़कन का ताल शब्दों में तुम सजे हो
प्रीत की है भाषा मनोहर,चेतना में तुम जड़े हो
प्यार से निहार लो साथी …
मुस्कुराते लब है ,और आँखोमे तुम बसे हो
तुम ही चारो तरफ हो,शब्दोंमें तुम रचे हो
प्यार से निहार लो साथी …
आँखे है मदभरी,फूलोसे ज्यादा तुम जचे हो
संग तुम्हारा सतरंगी,खुशियों से तुम लदे हो
प्यार से निहार लो साथी …
मै सिर्फ हुँ परछाई, इसी दिल में तुम पले हो
तेरे पैरो पे किये है सजदे,दुआ में तुम भरे हो
प्यार से निहार लो साथी …
रेखा पटेल (विनोदिनी )
વિનોદ સાથે હું ડેલાવર સ્ટેટમાં હું છેલા 24 વર્ષથી રહું છું મારા પતિનું અહી એક સ્થાન છે , તે પોતે પણ બીઝનેશમાં બહુ આગળ છે ,અનેક અલગઅલગ ધંધાને બહુ સાહજિકતા થી હેન્ડલ કરે છે ,આટલું કરતા પણ તે દરરોજ સમયસર ઘરે આવી જાય છે મને અને મારી બને દીકરીઓને પુરતો સમય આપે છે , મારી બંને દીકરીઓ ને હું મારાથી બનતા તમામ ભારતીય સંસ્કારો આપી રહી છું અને સાથે સાથે તેમને જે જગતમાં રહેવાનું છે તે જગતમાં પણ પગભર થવા માટે ની સ્વતંત્રતા આપું છું તેના કારણે મારી બને દીકરીઓ જેમની ઉમર 21 અને 16 છે તે મારાથી બહુ નજીક છે મને તેમની સારી ખોટી વાતોમાં સામેલ કરે છે મારી સલાહ લે છે અને મને સાભળે છે સાથે સાથે માને છે ,મને આ વાતનું બહુ ગર્વ છે..

વિનોદ સ્વભાવે પણ એટલાજ મિતભાષી છે કોઈને દુઃખ થાય કે ખરાબ લાગે તેવા શબ્દો કદી ઉચ્ચારતા નથી ,ના ગમે તેવી વાતો થી સમજી કરીને દુર રહે છે ,તેમના આ સ્વભાવના કારણે તે બધાને પ્રિય છે ,તેમનો બીજો એક ખાસ ગુણ હું અહી વ્યક્ત કરતા મારી જાતને રોકી સકતી નથી અને તે છે કે તેમના વર્તનમાં કદી રૂપિયા પૈસાની મોટાઈ દેખાતી નથી,અને કોઈ સારા કામ માટે જો દાન ઘરમ કરવાનું હોય તો બહાર કોઈને જણાવે પણ નહિ ,
એક દાખલો જો હું બતાવું તો અમાતા ડેલાવર સ્ટેટમાં થોડા વર્ષો પહેલા ભગવાન સ્વામીનારાયણ નું મંદિર થાપવાની વાત આવી,જેમાં કેટલાક હરિભક્તો અમારા ઘરે આવ્યા અને આ બાબતે ચેકની માંગણી કરી ,આ વખતે મંદિરની યોજના માત્ર પેપર ઉપર હતી, તેની માટે જમીન પણ લેવાઈ નહોતી છતાં પણ વિનોદે કોઈને કઈ પણ કહ્યા પૂછ્યા વિના મોટી રકમનો ચેક લખી આપ્યો. અને મહત્વની વાત છે કે ઘરમાં અમે વૈષ્ણવ ઘર્મમાં માનીએ છીએ .
કારણ માત્ર એટલુજ કે તેમને પ્રમુખ સ્વામીના સંચાલન હેઠળ ચાલતા આ ઘર્મની એક વાત હંમેશા આકર્ષતી હતી અને તે હતી કે તેમના દ્વારા આવનારી પેઢીમાં થતા સંસ્કારોનું સિંચન, તે હંમેશા માને છે કે મજબુત સમાજ માટે આવનારી પેઢીમાં સારા સંસ્કારોનું નિરૂપણ કરવું અતિ આવશ્યક છે,જે એક હકીકત છે. મને અભિમાન છે હું આવા વ્યક્તિની જીવનસંગીની છું .

સાસરીમાં ત્રણ ભાઈઓ અને એક બહેનના કુટુંબમાં બધાને પ્રિય છે ,ખાસ કારણ તેમણે કડી પણ બાપ દાદાની મિલકતમાં રસ નથી રાખ્યો કદી કોઈ પાસે અપેક્ષા નથી રાખી ,તે સંયુક્ત કુટુંબમાં માને છે .તેઓ હંમેશા કહે છે જે માગવાથી મળે તે આપણું નાં કહેવાય અને નશીબ કરતા ઓછું કદી મળવાનું નથી. કહેવાય છે ને કે જેવા સાથે રહો તેવા ગુણ તમારામાં આવી શકે છે તેનું ઉદાહરણ સ્વરૂપે, મારો સ્વભાવ નાનપણ થી ઉગ્ર હતો પરંતુ આજે હું બહુ સમજુ અને શાંત બની છું તેનું મુખ્ય કારણ છે વિનોદનો શાંત અને સમજદારી ભર્યો સ્વભાવ .
મારા પતિ એક નોલેજેબલ અને ડાઈનેમિક પર્સનાલીટી ધરાવતા વ્યક્તિ છે છતાં પણ સામાન્ય રીતે જોતા તે સાવ સામાન્ય વ્યક્તિ લાગે છે તેનું કારણ છે તેમની સિમ્પલીસીટી. તે કામ વગરના દેખાડા અને દંભની વિરુઘ્ઘ માં છે “તે માને છે તમારામાં કંઈક સારું હશે તો સામે વાળા જાતે બોલશે તમારે તેમને કહેવાની જરૂર નહિ પડે “.

ખિસ્સામાં માત્ર વીસ ડોલર લઈને આવેલા મારા પતિ આજે પચીસ વર્ષમાં સારી માત્રામાં રેન્ટલ પ્રોપર્ટી ઘરાવે છે, સાથે નાના બાળકોના ભણતર માટેની બે પ્રી સ્કુલ સાથે લગ્ન માટેનો વેડિંગ હોલ,ત્રણ લીકર સ્ટોર અને રેસ્તોરન્ટ માં માલિક છે। મને ગર્વ છે કે આટલી ધંધાકીય વિચક્ષણ બુદ્ધિ ધરાવતા વ્યક્તિ સાથે હું જીવનભર જોડાઈ ગઈ છું ,વિનોદ સાથેના લગ્ન પછી મેં દુઃખ શું છે તે જોયું નથી અનુભવ્યું નથી અને કસાચ આજ કારણે મારી રોજની પ્રાર્થનામાં તેમના સુખ સિવાય હું બીજું કઈ યાચતી નથી

તેઓ હંમેશા મારી ખુશીમાં પોતાની ખુશી માને છે અને તે જાણે છે લેખન વાંચન મારી ગમતી પ્રવૃત્તિ છે એથી તેમના સતત પ્રોત્સાહન ને કારણે હું ધીમેધીમે કવિતાઓ પછી અલગઅલગ લેખ અને ત્યાર બાદ છંદ સીખી ગઝલ અને અત્યારનો મારો શોખ છે તે સ્ટોરી લખતી થઈ ..
મારું નશીબ અને આવડત બંનેના કારણે મારી લખાએલી ત્રીજી જ ટુકી વાર્તા જે ચિત્રલેખાના તંત્રી શ્રી ભરત ઘેલાનીની નજરે ચડી ગઈ અને મને 20013 ના ચિત્રલેખા ના દિવાળી અંકમાં સ્થાન મળ્યું, મને જરૂર હતી એક ટેકાની બસ આનાથી વધુ મોટો ટેકો શું હોઈ શકે ?

ત્યાર બાદ મેં પાછું વાળીને નથી જોયું.. મારી બીજી વાર્તા માર્ગી મેગેઝીનમાં આવી , જેના ઉપર હ્યુસ્ટન નાં એક ગ્રુપ સહીયારા સર્જને સર્જેલી નવલકથા”રૂપ એજ અભિશાપ” બહાર પાડી જેને એમેઝોન ઉપર તરતી મૂકી ,ત્યાર બાદ “લોહીનો સાદ” , “જિંદગી પ્યારકા ગીત હૈ ” આમ ત્રણ નવલકથા સહિયારા સર્જન દ્વારા બહાર પડી તદુપરાત હાલ લાગણીઓનો ચક્રવાત મારી એક નવલકથા પબ્લીશ થઇ ચુકી છે તેમાં મને વિનોદનો માનશીક રીતે બહુજ સપોટ રહ્યો છે

આજે હું ભારતના એક નામી ફીલિંગ્સ મેગેઝીન માં “અમેરિકાની આજકાલ” કોલમ લખી. જેમાં હું અમેરિકામાં સમાજમાં રહેલી સત્યતાને મારી કલમ દ્વારા બહાર ભારતમાં લોકો સુધી પહોચાડવાનું કામ કરું છું, આજ ફીલિંગ્સ મેગેઝીનમાં મારી ઘણી વાર્તાઓ પ્રસ્સિદ્ધ થઇ ચુકી છે.

ત્યારબાદ ગુજરાતી મેગેઝીન “અભિયાનમાં” મારી નિયમિત કોલમ ” અમેરિકાના ખત ખબર ” બે વર્ષ વીકલી કોલમ તરીકે પ્રસિદ્ધ થઈ રહી.

હાલમાં હું ફીલિંગ્સ સાથે ફરી જોડાઈ મારા પ્રવાસ વર્ણન ” દેશ વિદેશની વાતો” કોલમ લખી રહી છું. સાથે દિવ્યભાસ્કર ઓન લાઈન સાથે NRG ન્યુઝ રિપોર્ટર તરીકે જોડાઈ છું. અમેરિકામાં ન્યુ જર્સી સ્થિત “ગુજરાત દર્પણ” અને એટલાન્ટાના “રાષ્ટ્ર દર્પણ” માં મંથલી કોલમ આપું છું.

આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં ત્રણ પુસ્તકો પૈકી “તડકાનાં ફૂલ” – ટુંકી વાર્તાઓ, “એકાંતે ઝળક્યું મન ” – કવિતાઓનું પુસ્તક , ” અમેરિકાની ક્ષિતિજે” – અમેરિકા વિશેના અવનવા આર્ટીકલ્સ – જે પાર્શ્વ પબ્લીકેશન અમદાવાદથી પબ્લીશ થયેલા છે

આ પહેલા ગુર્જર પ્રકાશન માંથી ટૂંકી વાર્તાઓનો સમૂહ ” ટહુકાનો આકાર, સાથે બીજા બે પુસ્તકો લીટલ ડ્રીમ્સ, સાથે નવલકથા લાગણીઓનો ચક્રવાત, એમ કુલ મળીને છ પુસ્તકો પબ્લીશ થયેલા છે.

મારું એકજ ઘ્યેય છે કે હું મારા લેખન કાર્ય દ્વારા સમાજને સારા સંદેશા પુરા પાડુ તેથીજ મારા લેખ હોય કે કવિતા કે પછી સ્ટોરી હોય,દરેકમાં કઈકને કઈક ભાવ કે સમાજને કોઈ સારો મેસેજ મળે તેવી વાત વધારે હશે

લેખન ક્ષેત્રમાં આગળ વધવા ફેસબુકના અજાણ્યા છતાં પોતાના થી અદકા લાગતા મિત્રોનો સાથ પણ મહત્વનો છે જેમના સતત પ્રોત્સાહન ના કારણે આગળ વધવાની હિંમત મળતી રહી છે ,

વિનોદ બહુ સમજુ અને શાલીન વ્યક્તિત્વના માલિક છે ,ખોટો દેખાડો કે દંભ તેમના વ્યક્તિત્વથી કોશો દુર છે તે નાનામાં નાના માણસને પ્રેમ થી આવકારે છે તેમના વર્તનમાં ક્યારેક આછકલાઈ કે અભિમાન દેખાતું નથી ,પણ હું અભિમાન સાથે કહી શકું કે હું આવા વ્યક્તિની અર્ધાંગીની છું જે મારો સહારો છે મારા ઘરનો મોભ છે ,જેની છત હેઠળ હું અને મારી બંને દીકરીઓ દુનિયાની દરેક આફતથી રક્ષીત છીએ.

આથી કરીને મેં મારા બ્લોગનું નામ પણ” વિનોદિની” રાખ્યુ છે https://vinodini13.wordpress.com તેનું કારણ છે કે જેના સાથ અને સહકારથી હું આજે અહી સુધી પહોચી સકી છું તે નામ ને હું સતત મારી સાથે સાંકળી રાખવા માગું છું
હું આજે જે પણ કઈ મેળવી શકી છું તેનો મોટાભાગ નો શ્રેય વિનોદને આભારી છે બાકીનો થોડો મારી મહેનત અને લગનને આપુ છું ,આ લેખન કાર્ય મારા અંતરનો ખોરાક બની ગયો છે અને આજે હું મારા શોખને કારણે આંતરિક રીતે પણ સમૃદ્ધ છું.
આશા રાખું કે મારા અંતરના ઊંડાણ માંથી નીકળેલું આ બનાવટના આવરણ વિનાનું સત્ય તમને સ્પર્શી શક્યું હોય

રેખા વિનોદ પટેલ (વિનોદિની)
ડેલાવર (યુ એસ એ )
R Patel (vinodini)

https://vinodini13.wordpress.com

 

અમેરિકાની મિસીસિપી.

અમેરિકાની મિસીસિપી મહા નદી, ફાધર ઓફ વોટર- રેખા પટેલ (યુએસએ)

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકામાં નાની મોટી આશરે 2,50,000 થી વધુ નદીઓ છે. યુએસએ ની સૌથી લાંબી નદી મિઝોરી ૫૪૦ માઈલ લાંબી નદી છે. પરંતુ ૨૩૪૦ માઈલ લાંબી મિસિસિપી પાણીની દ્રષ્ટિએ સૌથી ઊંડી નદી છે.

યુકોન ૧૯૮૦ માઈલ, રિયો ગ્રાન્ડે ૧૯૦૦ માઈલ, સેન્ટ લોરેન્સ ૧૮૯૦ માઈલ લાંબી પાંચ નદીઓમાં સ્થાન મેળવે છે. ઑરેગોન અને ઇડાહોની સરહદે આવેલી હેલ્સ કેન્યન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સહુથી ઊંડી નદી છે જે ૬૦૦૦ ફૂટ ઊંડી ખીણમાં વહે છે. યુએસએ ની સૌથી લાંબી નદી મિસૌરી અને મિસીસિપી ઉત્તર અમેરિકામાં સૌથી લાંબી નદી પ્રણાલીની રચના કરવા માટે બંને ભેગી થઈ વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી નદી પ્રણાલી બનાવે છે.

મિસિસિપી રાજ્યનું નામ આ નદીના નામ ઉપરથી રાખવામાં આવ્યું છે. ૧૬૯૫મા રેડ ઇન્ડિયન દ્વારા અપાયું હતું. “મિસિસિપિ નો અર્થ મહા નદી અને ફાધર ઓફ વોટર. જેમ આપણે ત્યાં નદીઓની માતા ગંગા નદી તેમ આ નદીઓનો પિતા તરીકે માન મેળવી વિરાટ સ્વરૂપે અમેરિકા અને કેનેડાના કેટલાક વિસ્તારોમાં વહી રહી છે. મિસિસિપી સ્ટેટને તેના આજુબાજુના વિસ્તારોમાં મેગ્નેલીયા ના સુંદર ફોલો ઘરાવતા વૃક્ષોને કારણે મેગ્નેલીયા સ્ટેટ પણ કહેવાય છે.

મિસિસિપી નદી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સૌથી મહત્વપૂર્ણ નદીઓમાંની એક છે. તે લ્યુઇસિયાનામાં મેક્સિકોના અખાતથી મિનેસોટાથી દક્ષિણમાં 2,340 માઇલ દક્ષિણ તરફ વહે છે. સાગર સમી દેખાતી આ મિસિસિપીનો સ્ત્રોત મિનેસોટામાં આવેલું ઇટાસ્કા તળાવ છે.
યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પ્રારંભિક ઇતિહાસમાં, મિસિસિપી નદી 1803 માં ફ્રાન્સ પાસેથી લ્યુઇસિયાના પ્રદેશ અને મિસિસિપી નદીને ખરીદી હતી. આ પ્રદેશ પહેલા તે ફ્રાંસની હકુમત હેઠળ હતો જે પાંચ પેનીથી એક એકર ના ભાવે ખરીદયો હતો. મિસીસિપી નદી દેશની પશ્ચિમની સરહદની શરૂઆતનું પ્રતીક હતું જ્યાંથી અમેરિકાની બોર્ડર શરુ થતી હતી. ૧૮૦૦ની સાલમાં આ નદીમાં સામાનની અવરજવર માટે જહાજોની અવરજવર રહેતી હતી. જે આજે પણ દેશના મધ્યથી ન્યૂ ઓર્લિયન્સના બંદર સુધી અને મેક્સિકોની અખાતમાં માલ લઇ રહી છે. ૧૮૦૦ની સાલમાં મિસીસિપી નદી ઉપર સહુ પ્રથમ તરતો કસીનો બંધાયો હતો. તે વખતે ધનવાન અને જુગાર રમવાના શોખીનો માટે અહી સ્વર્ગ રચાયું હતું. જુના વખત થી લઈને આજે પણ આ નદીના કિનારા આનંદપ્રમોદ માટે પ્રખ્યાત રહ્યા છે.

મિસિસિપી નદી અમેરિકાના ઘણા રાજ્યોમાંથી પસાર થાય છે. લ્યુઇસિયાના, મિસિસિપી, મિસૌરી, ટેનેસી, અરકાનસાસ, કેન્ટકી, ઇલિનોઇસ, આયોવા, વિસ્કોન્સિન અને મિનેસોટા , મીન્યેપોલીસ સહિતના ઘણા રાજ્યોમાં છલકાતી વહેતી જાય છે. જ્યાં એ ઘણા રાજ્યો વચ્ચે સરહદ અલગ પાડવાનું પણ કામ કરે છે. મિનેપોલિસ, સેન્ટ લૂઇસ, મેમ્ફિસ અને ન્યૂ ઓર્લિયન્સ જેવા બીજા શહેરો માંથી તે વચોવચ વહેતી જાય છે. તે આમાંના ઘણા રાજ્યો વચ્ચે સરહદ તરીકે કાર્ય કરે છે.

મિસિસિપી નદીને ત્રણ વિભાગોમાં વહેંચી છે. જેમાં અપર મિસિસિપી, જ્યાં તેનું ઉત્પત્તી સ્થાનનું મિઝોરી નદી સાથે સંગમ થાય છે. મિડલ મિસિસિપી, જે મિઝોરીથી ઓહિયો નદી સુધી વહેતી આવે છે. અને લોઅર મિસિસિપી, જે ઓહિયોથી મેક્સિકોની અખાત સુધી વહે છે.

ઉપલા મિસિસિપી નદી પરનો સૌથી મોટો લોક અને ડેમ મિનેયાપોલિસમાં સેન્ટ એન્થોની છે. ડેમની ઉપર, નદીની ઊંચાઈ ૭૯૯ ફીટ (૨૪૪ મી.) છે. ડેમની નીચે, નદીની ઊંચાઈ ૭૫૦ ફૂટ (૨૩૦ મી.) છે. આ ૪૯ ફૂટ (૧૫ મીટર) ડ્રોપ મિસિસિપી નદીનો સૌથી મોટો છે. અહી સચવાએલા પાણી થી અસંખ્ય શહેરો અને ખેતી લાયક જમીનને પાણીનું વિતરણ મળતું રહે છે. લુઝીયાના પાસે એકઠાં થયેલા કાંપની જમીનને ડેલ્ટા તરીકે ઓળખાય છે જ્યાં કપાસની ખેતી ખુબજ પ્રમાણમાં થયા છે.
મિસિસિપીનાં ત્રણ ભાગોમાં અસંખ્ય કુદરતી અને કૃત્રિમ સુંદર સરોવરો આવેલા છે. વધુની ગ્રાન્ડ રેપિડ્ઝ, મિનેસોટા નજીક વિન્નીબીગોશિશ તળાવ છે. વિસ્કોન્સિનના લા ક્રોસ નજીક લેક ઓનાલાસ્કા વગેરે સરોવરો સાથે માર્ગમાં આવતા શહેરો જોવાલાયક સ્થળોમાનાં છે.

આ નદીના કિનારે આવેલા સેન્ટ લ્યુંઈસ શહેર ઉપર ૧૯૬૫મા વિખ્યાત આર્ચ બનેલો છે. ૬૨૦ ફૂટ ઊંચા આર્ચમાં જેમાં ૪૩,૦૦૦ ટન કોન્ક્રીટ અને લોખંડ સ્ટીલ વપરાએલા છે. આ ગેટવે આર્ક યુનાઈટેડ ને જોવા લોકો દુરદુર થી આવતા હોય છે.

20 મી સદી પછી મિસિસિપી નદીમાં આપણા દેશની અનેક નદીયોની માફક પ્રદૂષણ અને પર્યાવરણીય સમસ્યાઓનો અનુભવ થતો રહ્યો છે. જેમાં મેક્સિકોના ડેડ ઝોનની ખાડીમાં મુખ્ય ફાળો છે….ડેડ ઝોન એ વિશ્વના મહાસાગરો અને મોટા સરોવર નદીમાં લો-ઓક્સિજનને કારણે પ્રદૂષણ વાળા વિસ્તારો ગણાય છે. સમુદ્રીય મૃત ઝોન ગણાય છે. ન્યુ એર્લીન્સ થી ૧૦૦ માઈલ નીચે તરફ જતા આ નદી ગલ્ફ મેક્સિકોમાં મળે છે જ્યાં કૃષિ ધોવાણ અને ગટરના પાણીને કારણે પ્રદુષિત પાણી વધતું જાય છે.
પરિણામે જ્યાં અખાત અને નદીનું મિલન થયા છે ત્યાં બંને પાણીના રંગમાં ફેરફાર જોવા મળે છે. દરિયાનું પાણી ભૂરા રંગનું અને નદીનું ભૂખરું પાણી સ્પસ્ટ દેખાય છે. આ દ્રશ્ય ઉનાળામાં ખાસ જોવા મળે છે જે જોવા લાયક હોય છે. આ ડેડ ઝોન આશરે ૭૦૦૦ ચોરસમાઈલનો વિસ્તાર ધરાવે છે. જે દિવસે દિવસે વધતો જાય છે. આ પ્રદુષિત પાણીને કારણે દરિયાઈ જીવન ઉપર બહુ મોટી અસર થાય છે.
મિસિસિપી નદીમાં વિશ્વનું ચોથું સૌથી મોટું ડ્રેનેજ બેઝિન (વોટરશેડ અથવા પાણીનો સંગ્રહ” રચાએલ છે. આ બેસિનમાં યુ.એસ. ના રાજ્યો અને બે કેનેડિયન રાજ્યો જોડાએલા છે. જેમાં ૧,૨૪૫,૦૦૦ ચોરસ માઇલ ૩,૨૨૦,૦૦૦ કિમી થી વધુ જગ્યામાં પાણીનો સંગ્રહ થએલો છે. જ્યાં વધારાના પાણીને એકઠું કરીને એટલાન્ટિક મહાસાગર અને મેક્સિકોની અખાતમાં ખાલી થાય છે. જેથી પુર જેવા વિનાશને પણ ટાળી શકાય.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં, મિસિસિપી નદી, રૉકી પર્વતોની ખીણ અને એપલાચિયન પર્વતમાળીઓની ખીણ વચ્ચેના મોટાભાગના વિસ્તારને ડ્રેઇન કરે છે, વરસાદના પાણીને એકઠું કરીને દરિયામાં લઇ જઈ ઠાલવે છે. આ સિવાય બીજી ઘણી નદીઓના પાણીમાં આ ડ્રેનેજ પાણી ઠલવાઈ એટલાન્ટિક મહાસાગર અને મેક્સિકોની અખાત સુધી પાણીનો યોગ્ય નિકાસ કરે છે.

આટલું બંધન હોવા છતાં આ મહાસાગર સમી, અનેક રાજ્યોની જીવાદોરી સમી આ નદી જ્યારે પણ છલકાય છે ત્યારે ચારેબાજુ તબાહી મચાવી જાય છે.

ઑગસ્ટ 29, 2005 ના રોજ સવારે મિસિસિપી દરિયાકિનારા પર હેરીકેન કેટરીના નામનું વાવાઝોડું ત્રાટક્યું હતું ત્યારે ત્યારે તેના અસરથી ગાંડીતુર બનેલી આ નદીએ આખું ન્યુ ઓર્લિયન્સ શહેર તબાહ કરી નાખ્યું હતું. આ વાવાઝોડાની તીવ્રતાની આગાહી મુજબ લગભગ ૯૦ ટકા શહેર ખાલી કરી નખાયું હતું. છતાં એક મીનીટમાં ૧૨૫ માઈલની ઝડપે એટલે કે ૨૦૫ કિલોમીટર નાં ફુંકાએલા પવન સાથેના વરસાદને કારણે ૨૦૦૫માં ૧૨૫ બિલિયન ડોલર્સ કરતા પણ વધુ નુકશાન થયું હતું, અનેક લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા.. મિસિસિપી નદીના કારણે આ વિનાશ બેવડાયો હતો. હરિકેનનો પવન અને ધસારો ૧૭ કલાક ચાલ્યો હતો. આ સાથે નદીમાં આવેલા પુરને કારણે આખું ઐતિહાસિક શહેર નાશ પામ્યું હતું. કિનારાના બધાજ ગામ 90% થી વધુ એક કલાકમાં વહી ગયા ઘણી ઐતિહાસિક ઇમારતોનો નાશ થયો હતો. જાનમાલ સાથે થયેલા આ નુકસાનને કારણે લોકો ઘરબારવિહોણા થઈ ગયા હતા. હજારો લોકોને સેલ્ટર હોમમાં રહેવું પડ્યું હતું.

મિસિસિપીમાં 10 લાખથી વધુ લોકો આ વિનાશને કારણે પ્રભાવિત થયા હતા, આમ મિસિસિપી ગલ્ફ કોસ્ટનો વિનાશ થયો હતો. આગામી વિનાશ અને જીવનના નુકશાનને કારણે યુ.એસ.ના ઇતિહાસમાં આ તોફાનને સૌથી ખરાબ માનવામાં આવે છે. અંદાજે 1,200 લોકો તોફાનને કારણે મૃત્યુ પામ્યા હતા.
ઓગસ્ટ 2005 માં કેટરીનાએ મોટાભાગના શહેરનો નાશ થઇ ગયો હતો, છતાં એ પછી તુરંત ન્યૂ ઓર્લિયન્સનું પુનર્નિર્માણ શરુ થયું હતું. આજે આખું શહેર એક નવા સ્વરૂપે ખુબ સુંદર રીતે બંધાઈ ગયું છે. અહી કસીનો અને ઐતિહાસિક ઇમારતોને નવા સ્વરૂપે ફરી ઉભી કરી દેવાઈ છે. આ શહેરની ખાસિયત છે કે અહી આવેલી એક આખી લાંબી સ્ટ્રીટ ” બર્બન સ્ટ્રીટ” જેમાં બંને તરફ આવેલા બાર માટે પ્રખ્યાત છે. અનેક અલગ અલગ પ્રકારના બાર છે જેમાં લાઈવ બેન્ડ , જાઝ, કન્ટ્રી મ્યુઝીક, વગેરે નાઈટ ક્લબો સાંજ પડતા છલકાતી રહે છે. અહે ગે બાર, ટોપલેસ બાર જેવી બીજી ઘણી નાઈટ ક્લબો, બાર આવેલા છે. દર વર્ષે ૧૮ મીલીયન મુલાકાતીઓ આ શહેર અને આ સ્ટ્રીટના આકર્ષણને કારણે આવી રહ્યા છે. આજ કારણે ન્યુ ઓર્લિન્સ ઝડપભેર બેઠું થઇ ગયું.
આમ ખટમીઠાં સ્મરણો લઈને વહેતી જતી આ મિસિસિપિ નદીનાં ભૂતકાળમાં આવા કેટલાય અનુભવો ધરબાએલા છે. અને હજુ પણ કેટલાંય સારા ખોટા પ્રસંગો આપતી જાય છે. મે ૨૦૧૯માં જ આ નદી ઉપર આવેલા પુરને કારણે ન્યુ ઓરલીન્સ ફરી પાણીથી છલકાયું હતું. ઘણા લોકોએ ઘરબાર ગુમાવ્યા હતા. છતાં અમેરિકામાં જીવાદોરી સમાન આ નદી દરેકની માટે આગવું મહત્વ ધરાવે એ નક્કી છે..

 

રેડ વુડ ટ્રી

વૃક્ષોની વિવીધતા- રેખા વિનોદ પટેલ (ડેલાવર)

દિવસે દિવસે ઔદ્યોગિકરણ અને વાહનોની વધતી જતો સંખ્યાને કારણે વાતાવરણમાં પ્રદૂષણનું પ્રમાણ વધતું ચાલ્યું છે. તેમાય હવામાં ઊંચે ઓઝોનનું સ્તર પણ ચોંકાવનારી માત્રામાં ઘટતું જાય છે. આ માત્ર એક દેશની સમસ્યા નથી. ગ્લોબલ વોર્મિંગની ચારે તરફ સંભળાતી બુમો એ આજ કારણે છે તેમ માનવું જરાય અતિશયોક્તિ નથી. આવા સમયે વૃક્ષોની સાચવણી દ્વારા પર્યાવરણને બચાવી શકવાનો સહેલો ઉપાય છે.

લોકોમાં પર્યાવરણ તરફની જાગૃતિ વધે એ માટે જુન ૫ વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ (વલ્ડ એન્વાયરમેન્ટ) નક્કી કરાયો છે. વાતાવરણમાં હવાની શુધ્ધતા અને ઓક્સિજનનાં વધારા માટે વૃક્ષોની વાવણી અને જાળવણી ખુબ જરૂરી બની જાય છે. આ વાતને લોકોના ઘ્યાનમાં લાવવા માટે જુદાજુદા અભિયાન શરુ કરાયા છે.

આવા સમયે એક અલગ પ્રકારના વૃક્ષોના વડવા જેવા ” રેડ વુડ ટ્રી” વિષે જાણવું જોઈએ. અમેરિકામાં કુદરતે ઉદારતાથી સૌદર્ય બક્ષ્યું છે. તેના અલગ અલગ રાજ્યમાં કૈક નવીનતા જોવા મળે છે. તેમાંય ઇસ્ટ કોસ્ટ અને વેસ્ટ કોસ્ટ એકબીજાથી સાવ ભિન્ન છે. આપણે ત્યાં સાઉથ અને નોર્થના રાજ્યોમાં મળતી ભાષાકીય અને પહેરવેશમાં અલગતા જોવા મળે તેવી ભિન્નતા નથી. પરંતુ ભૈગોલીક રીતે અને હવામાનની રીતે આ બંને કોસ્ટ એકબીજાથી વિપરીત કહી શકાય.

અહી ઉગતાં આ રેડ વુડનાં ઝાડને જરા ઠંડી અને ભેજવાળી હવા વધારે માફક આવે છે. અને એ આધારે તેની માટે નોર્થ કેલીફોર્નીયાનું વાતાવરણ અનુકુળ હોવાથી આ વૃક્ષો એ તરફ વધારે કરીને જોવા મળે છે. આ સ્ટેટની ભૈગોલીક સ્થિતિ ખુબજ જાણવા જેવી છે. કેલિફોર્નિયા અમેરિકામાં પશ્ચિમ બાજુએ આવેલું રાજ્ય છે. જે અમેરિકાનું સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતા રાજ્યોમાંનું એક છે. આ રાજ્યની કુલ વસ્તી આશરે ૩.૯ કરોડ લોકોની છે. જ્યારે વિસ્તારની રીતે, અલાસ્કા અને ટેક્સાસ પછી તે ત્રીજું સૌથી મોટું રાજ્ય છે. જે ૪૨૩,૯૭૦ કિલોમીટરનો ઘેરાવો ઘરાવે છે.

આ આધારે ખુબજ વિશાળ એવા આ રાજ્યમાં વસ્તી ઘણી ઓછી કહેવાય. કુદરતી સૌદર્યથી ભરપુર આ રાજ્યને નોર્થ કેલીફોર્નીયા અને સાઉથ કેલીફોર્નીયા એમ બે ભાગમાં વહેચવામાં આવ્યું છે. જેની એક તરફ પેસેફીક સમુદ્ર કિનારો છે. લોસ એન્જેલસને સાઉથમાં અને સાંનફ્રાસીસકો શહેર, ઓકલેન્ડ, સેક્રામેંટો, સિયેરા નવાડા, યોસેમીતે વેલી, લેક તાહો, માઉન્ટ શાસ્તા મેમથ લેક્સ વગેરેને નોર્ધન કેલીફોર્નીયામાં મુકાયા છે. દરિયો, પહાડો, જંગલ અને રણ બધુજ એકજ સ્ટેટમાં આવેલું છે.
આ રેડ વુડના વૃક્ષો યોસેમીતેનાં નેશનલ પાર્કમાં અને ત્યાંથી નોર્થમાં સંતાકૃઝથી આગળ આવેલા રેડ વુડ નેશનલ પાર્ક, બીગ બેઝીન પાર્ક અને હેન્રી પાર્ક ભરેલો છે. તેના ઈતિહાસ ખુબ રસપ્રદ છે. આ વૃક્ષો ૧,૬૦ મિલિયન વર્ષો જુના એટલેકે ડાયનાસોરનાં જમાનાનાં છે. ડાયનાસોર તો ચાલ્યા ગયા પરંતુ તેમની હાજરી અપાવતા વૃક્ષો હજુ પણ ટકી રહ્યા છે.

અહી કુદરતી સૌદર્ય પૂરબહારમાં ફેલાએલું છે. આ રેડવુડ ના જંગલો લગભગ ૪૦૦ માઈલના દરિયા કિનારાને સુરક્ષિત રીતે સૌદર્ય બક્ષે છે. આજકાલની જનરેશને આધુનિક જીવન જીવવાના કોડ હોય છે જ્યારે અહી રહેતા લોકોને આધુનિકતા માફક નથી આવતી. પરિણામે તેઓ આ જીવનને યથાવત રાખવાની ગવર્મેન્ટને અપીલ કરે છે.

અમે જે દિવસે આ પાર્કની મુકાલાત લીધી એ દિવસે વાદળછાયું આભ હતું થોડો વરસાદ વરસીને હવામાં ભેજ છોડતો ગયો હતો. રેડવુડ નેશનલ પાર્કની ખુબસુરતી ખરેખર માણવા જેવી છે. ઊંચા પહોળા વૃક્ષો ઉપર ઝઝુમતાં વાદળો જાણે તેમના કાનમાં કઈ કહી રહ્યા હોય તેવો ભાસ કરાવતા હતા. હાઈકિંગ કરનારા માટે અહી ખાસ વ્યવસ્થા પણ કરાએલી છે. આ ઉપરાંત નજીકના વિસ્તારોમાં ફિશિંગ, બોટિંગ વગેરેની મનોરંજક પ્રવૃત્તિઓ ને કારણે આ તરફ આવતા દરેક મુલાકાતીઓ આ નેશનલ પાર્કમાં ગયા વિના પાછા ફરેજ નહિ.
આ જાયન્ટ્સ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનમાંથી બહાર નીકળતાં પહેલાં એક હાઇકિંગ ટૂર અથવા લેઝર બાઇક રાઇડ માટે ખાસ રૂટ બનાવાએલો છે.
આ રેડવુડ નેશનલ પાર્કમાં આજે પણ ઊંચામાં ઊંચું વૃક્ષ ૩૭૫ ફૂટ ઊંચું છે જેને મધર ઓફ ધ ફોરેસ્ટ કહેવાય છે. આ ૩૫ માળના ઊંચા બિલ્ડીંગ જેટલું લાગે. એવીજ રીતે એક વૃક્ષ ૧૬ ફૂટ પહોળું અને ૨૭૭ ફૂટ ઊંચું છે. આવા હજારો વૃક્ષો આ પાર્કમાં સચવાએલા છે. અહી ફરતાં એવુજ લાગે કે માયાવી મહાકાય જંગલોમાં ફરી રહ્યા છીએ. આ વૃક્ષોને કાળા ટામેટાં જેવા બીયા થાય છે. તેના મુળિયા ૧૦ થી ૧૫ ફૂટ ઊંડા અને ૬૦ થી ૮૦ ફૂટ વિસ્તરેલા હોય છે. જે ઊંચા વૃક્ષને જકડી રાખે છે.

આ વૃક્ષોની ઉંમર ૨૦૦૦ વર્ષ સુધીની નોંધાઈ છે. સામાન્ય રીતે હાલમાં તેમની આસરે ઉંમર ૬૦૦ થી ૭૦૦ વર્ષ ગણાય છે. આટલી બધી ઉંમર હોવાના કારણોમાં એક કારણ એ પણ છે કે આ વૃક્ષોનાં થડ બહુ જાડા હોવાથી રોગ આવતા નથી સાથે ઊંચાઈ પણ વધારે છે માટે કીડાઓ તેને કોતરી શકતા નથી. વાઈલ્ડ ફાયર (જંગલની આગમાં સળગીને જમીનદોસ્ત થતા નથી.

આ વૃક્ષો કેલીફોર્નીયાના જંગલોમાં હજુ પણ સચવાઈ રહ્યા છે તેનું કારણ તેની ઊંચાઈ છે. કારણ કેલીફોર્નીયા વાઈલ્ડ ફાયર માટે આખીય દુનિયામાં પ્રખ્યાત છે.

કેલીફોર્નીયામાં જંગલો પુષ્કળ પ્રમાણમાં છે. ઉપરાંત અહી ડ્રાય એર વહેતી હોય છે પરિણામે સ્પ્રિંગથી લઇ ઓટમ એટલે કે પાનખર સુધીના સમયમાં અહી વાઈલ્ડફાયર થવાની શક્યતાઓ બહુ વધી જાય છે. આ સમયમાં લાગતી આગમાં સુકી અને સ્ટ્રોંગ હવાને કારણે ફેલાવો ઝડપી થતો હોય છે. વધારે પડતી આગ થંદર સ્ટ્રોમમાં વીજળી પડવાને કારણે કે સુકા પાંદડાનાં ઢગલાંઓને લીધે અને વધારે પડતી માનવસર્જિત ભૂલને કારણે લાગતી હોય છે.

અમેરિકામાં વર્ષે ૩ બિલિયન કરતા પણ વધારે ખર્ચ આ ફાયરને કંટ્રોલ કરવામાં થઇ જાય છે. જોકે અહી જાન હાની પ્રમાણમાં ઓછી થાય છે. છતાય લાખો એકર્સમાં લાગતી આ આગના કારણે સેંકડો વૃક્ષોનો નાશ થાય છે. એકલા અમેરિકામાં આશરે એક લાખ વાઇલ્ડ ફાયર થયા છે જેમાં પાંચ મિલિયન એકર્સ જેટલી જમીન ડેમેજ થઈ છે. આ આગ ફેલાય ત્યારે માઈલો સુધી કાર્બંમોનોકસાઈડ અને હીટને કારણે અહી રહેતા લોકો અને ખેતીને નુકશાન થાય છે. આવા વખતે લોકોને તેમના ઘર છોડવાની ફરજ પડે છે.

અમેરિકાની વાઈલ્ડ ફાયર હિસ્ટ્રી પણ વાઈલ્ડ છે. ૧૮૨૫માં લાગેલી આગમાં ૩ મિલિયન (૩૦ લાખ)એકર જમીન સળગતું રણ બની ગઈ હતી. ૧૮૭૧મ મીશીગનમાં ૨.૫ મિલિયન અને ૧૯૧૦ કેલીફોર્નીયામાં ૩ મિલિયન એકર્સ જમીન ઘમધમી ઉઠી હતી. વધારે પડતા ફાયર આગ મોન્ટાના,આઈડાહો ,વોશીન્ગટન ,વાયોમીંગ કોલોરાડો ,ઓરેગોન ,ઉટાહ,ન્યુ મેક્સિકો અને ખાસ તો કેલીફોર્નીયાના જંગલોમાં લાગે છે. અહી કાયમ વાઈલ્ડફાયર સળગતું હોય છે. આવા વિસ્તારોમાં તો માનવ તો શું પશુ પંખી પણ જોવા મળતા નથી.

પાનખરમાં સધર્ન કેલીફોર્નીયા અને નોધર્ન કેલીફોર્નીયામાં જંગલો ઉપરાંત અહી પર્વતો અને રણ પણ આવેલા છે પરિણામે ગરમ અને ડ્રાય એરના દબાણનો ઘેરાવો વધી જાય છે અને પરિણામે ફાયર ટોર્નેડો રચાય છે અને આગ ઝડપથી આખાય જંગલમાં ફેલાઈ જાય છે, અહી દરેક વાઈલ્ડ ફાયરને અલગ અલગ નામ આપવામાં આવે છે જેનાથી તેના રેકોર્ડ નોંધી શકાય. અહી સહુથી જોખમી કામ ફાયર ફાઇટર્સનું રહે છે.

આજ સુધીના વાઈલ્ડ ફાયરનો કરુણ ઈતિહાસ છે ૩૦ જુન ૨૦૧૩માં એરિઝોનામાં લાગેલી આગ. જેમાં લોકોને બચાવતા અને આગ હોલાવતા ૧૯ ફાયર ફાઈટર જીવતા સળગી ગયા હતા. તે વખતે પવન બહુ ઝડપી હતો અને ભારે માત્રામાં લાગેલી આગને કંટ્રોલમાં લાવવા પ્રયત્નશીલ ૧૯ ફાયર ફાઈટર ચારે બાજુથી આગમાં ઘેરાઈ ગયા હતા. પુરતા પ્રયત્નો છતાં પણ તેઓ જાતને આગમાં હોમાતી બચાવી શક્યા નહોતા અને આખી આ ટુકડી જીવતી હોમાઈ ગઈ હતી .

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં વાઈલ્ડફાયર ચાર ગણું વધી ગયું છે. દર વર્ષે સરેરાશ ૮૦ હજાર વાઈલ્ડફાયર નોંધાય છે, જેનાં પરિણામે લાખો હેકટર જમીન સળગતું રણ બની જાય છે. આઠ વર્ષમાં ૧૦ મીલીયન એકર લેન્ડ ડેમેજ થઈ છે અને લાખો વૃક્ષો રાખમાં ફેરવાઈ ગયા છે આ બધા ક્લાઈમેટને અસર કરતા પરિબળો છે. જેને આપણે ગ્લોબલ વોર્મિંગનો એક ભાગ કહી શકીએ છીએ.

આવા ભયંકર વાતાવરણ વચ્ચે પણ આ વૃક્ષો ટકી રહ્યા છે, તે વાત પણ અચંબિત કરી મુકે છે. જોકે આ વૃક્ષોની સાચવણી માટે અહીની ગવર્મેન્ટ ચોક્કસ ફંડની ફાળવણી કરે છે. જેના કારણે તેમની ઉંમર વધી શકે. અહી રહેતા લોકો માટે પણ આવા વૃક્ષો ગર્વનો વિષય બન્યો હોવાથી તેઓ પણ પોતાનું કર્તવ્ય સમજીને આ કાર્યમાં મદદ રૂપ થાય છે. આ વાત પણ ભૂલવા જેવી નથી કે એક માત્ર ગવર્મેન્ટ કે આયોજિત કામદારોથી કોઈ પણ દેશની મહામુલી સંપતિ સચવાતી નથી. એ માટે જનજાગૃતિ પણ જરૂરી છે. ” વૃક્ષો રોપાવો, પર્યાવરણ બચાવો ” સાર્થક કરવા સહુએ સાથે મળીને ઝુંબેશમાં જોડાવું રહ્યું.
રેખા વિનોદ પટેલ (યુએસએ)

 

વૃધ્ધોને વ્હાલા એડલ્ટ ડેકેર

વૃધ્ધોને વ્હાલા એડલ્ટ ડેકેર અને ઓલ્ડેજ હોમ- રેખા પટેલ (ડેલાવર)

હાથ પગ ચાલતા હોય ત્યારે જે માણસે જિંદગીને છલોછલ માણી હોય એની માટે એકલતા, વૃદ્ધાવસ્થા અને બીમારી આ ત્રણનું એક સાથે આવવું, એટેલે જાણે નર્કમાં હોવાનો અહેસાસ. આવી સ્થિતિને જેઓ સહજતાથી સ્વીકારી લેતા હોય તેમની માટે આ અસહ્ય નથી. પરંતુ જેઓ સદાય કોઈના સંગાથમાં છત્રછાયા હેઠળ જીવ્યા હોય તેની માટે આ સ્થિતિ દયાજનક બની જાય છે.

સુધીરભાઈ અને તેમના પત્ની પંચાવનની આસપાસ અહી રહેતા દીકરા અને વહુ સાથે બાકીનું જીવન વ્યતીત કરવા આવી પહોચ્યાં. દીકરાના ઘરે બે બાળકો હતા, દીકરા અને વહુને પણ ઘર અને બાળકો માટે વડીલોની જરૂર હતી આથી આથી જીવન સરસ વીતતું રહ્યું. સુધીરભાઈ ભણેલા હતા આથી અહી એક સ્ટોરમાં જોબ પણ મળી ગઈ. જૂની ગાડી પણ લઇ આવ્યા. ટુંકમાં અમેરિકામાં વિકેન્ડ પોતાની મરજી મુજબ જીવી લેતા. પંચોતેર વર્ષે પત્નીના જવાથી તે સાવ એકલા થઇ ગયા. દીકરો અને વહુ નોકરી કરતા અને સમય જતા બંને બાળકો યુવાન થતા પોતપોતાની જીંદગીમાં વ્યસ્ત રહેવા લાગ્યા. સુધીરભાઈ પાસે હવે નોકરી પણ નહોતી ઘરે એકલવાયા બીમાર રહેતા આ વડીલ બહુ ચીડિયા થઈ ગયા.

તેમની આ હાલત જોઈ દીકરાને દુઃખ થતું. છેવટે તેમને કોઈએ નજીકના ટાઉનમાં ચાલતા એડલ્ટ ડે કેરની વાત કરી. અમેરિકામાં પાંસઠ વર્ષ પછી ઓછી આવક ઘરાવતા કે ડિસેબલ લોકોને મેડીકેડ અપાય છે. જે પ્રોગ્રામનાં ભાગ રૂપે આવા વૃધ્ધો માટે ખાસ એડલ્ટ ડે કેરની વ્યવસ્થા હોય છે.
આ ડે કેર સેન્ટર સર્વિસ કારની વ્યવસ્થા કરતા હોય છે જેમાં વૃધ્ધોને ઘરે પીકઅપ અને ડ્રોપ કરવા માટે આવે છે. દિવસના પાંચ કલાક તેઓ ત્યાં રખાય છે. જેથી તેમનો આ સમય હસી ખુશીમાં વીતી જાય.
દીકરાએ તેના પિતાને ત્યાં મોકલવાની વ્યવસ્થા કરી. સુધીરભાઈ માટે આ વ્યવસ્થા આશીર્વાદ સમી પુરવાર થઈ.
આવા સેન્ટરોમાં મઝાની પ્રવૃત્તિઓ ચાલતી હોય છે, અહી આવતા વડીલોને હળવી એકસરસાઈઝ કરાવે છે,ગેમ રમાડે છે. સાથે ભજન આરતી સાથે સિનેમા પણ બતાવે છે. ક્યારેક બહાર શોપીંગમાં પણ લઇ જવાય છે.
અમેરિકામાં ઘણા મોટા શહેરોમાં આવા એડલ્ટ ડે કેર ચાલતા હોય છે. કેટલાક માત્ર ઇન્ડિયન્સ માટેના અલગ પણ હોય છે. તેમનું મુખ્ય ધ્યેય વડીલોને સુવિધા સાથે ઘર જેવું વાતાવરણ તેમની જિંદગીના પાછલા વર્ષોને ખુશીથી ભરી દેતા હોય છે. કારણ અહી તેને તેમના જેવા હમઉમ્ર મિત્રો મળી જાય છે.જે તેમની એકલતા ભાંગે છે અને જિંદગી જીવવા જેવી લાગે છે.

આવીજ રીતે અમેરિકામાં એડલ્ટ નર્સિંગહોમ કેર પણ ચાલે છે. આ નર્સિંગહોમ એટલે કે પાંસઠ પછી ડિસેબલ થયેલાં વ્યક્તિઓનું કાયમી રહેઠાણ. જ્યાં આવ્યા પછી ભાગ્યેજ ઘરે પાછા જઈ શકે છે. આજ ઘર અને આજ દવાખાનું બની જતું હોય છે.
અહી આવતા વડીલો પ્રેમ અને હુંફના હકદાર હોય છે. કેટલાક તો સાવ પથારીવશ હોય છે તેમને સુતા સુતા ટીવી,સંગીત અને વાંચન જેવી વ્યવસ્થા થતી હોય છે.

અહી ૨૪ કલાકની સુવિધાઓ આપવામાં આવે છે, કાયમ અહી રહેવાનું હોવાથી તેમને ઘર જેવું જ વાતાવરણ મળવું જોઈએ તેમ વિચારી અહી સવાર સાંજની આરતીથી માંડી બધા જ તહેવારોની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. જે વૃધ્ધો ઘરે એકલતાનો ભોગ બની રહ્યા હોય કે ગંભીર બીમારીમાં ઘરે તેમની યોગ્ય સારવાર ના થઇ શકતી હોય,તેવા દર્દીઓ માટે આવી જગ્યાઓ ઘર કરતા પણ વધારે પોતીકી બની જાય છે. કાયમી રહેતા વૃધ્ધો એકમેકના સાથી બની જાય છે અને સુખેથી પાછલી ઉંમર વિતાવે છે. છતાં પણ સ્વજનોને ચોક્કસ યાદ કરતા હોય છે. આથી વર્ષમાં બે વાર અહીં રહેતાં વૃધ્ધોના પરિવારને એકઠાં કરવામાં આવે છે.આમ કોમર્સિયલ ચાલતાં આવા સેન્ટરો અંગત રીતે માનવતાનું કામ પણ કરી રહ્યા હોય છે.

વૃઘ્ઘવસ્થા એક એવી બીમારી છે જે દરેકને આવીને વળગવાની છે “આજે મારો વારો તો કાલે તારો વારો ” જેવું છે. આથી કોઈ પણ વૃદ્ધની લાચારીને જોઈ આડી આંખ કરવાને બદલે તેમને અને તેમની જરૂરીયાત સમજવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. વડીલો તેમની ઢળતી ઉંમરે હૂંફ અને સમય માગે છે. છતાં પણ એમ લાગે કે આપણે આટલું નથી કરી શકતા ત્યારે અસહાયતા અનુભવતા વૃધ્ધો માટે આવા ડેકેર સેન્ટર કે નર્સિગહોમ કેર મંદિર સમા બની જાય છે. લોક શું કહેશે તે ભૂલીને તેમને ત્યાં જવાની પ્રેરણા આપવી જરૂરી બને છે. જેથી તેઓ તેમની આ અવસ્થાને સુખમય જીવી શકે.

જે સંતાનો માટે પોતાની જરૂરીયાતને સિમિત રાખીને સંતાનોને કોઇ ઉણપ દેખાવા દીધી ના હોય એવાં માતા પિતા માટે તેમની પાછલી ઉમરમાં અવહેલના કરે છે ત્યારે પારિવારીક મુલ્યોનું અવમુલ્યન ચોક્ક્સ થાય છે અને માનવતાને એક ડાધ ચોક્ક્સ લાગે છે.
ફ્લોરીડામાં આવેલું શાંતિનિકેતન પણ આવુજ રેસિડન્સ છે જેનું લક્ષ્ય ખાસ કરીને પંચાવન વર્ષથી વધારે ઉંમર ધરાવતા રીટાયર્ડ મેન્ટ ભોગવતા લોકો જેમાં સમગ્ર વિશ્વના લોકો, તેમાય ખાસ કરીને અમેરિકામાં વસવાટ કરતા ભારતીય નાગરીકો માટે સારી ગુણવત્તાયુક્ત જીવનશૈલીને પૂરી પાડવા માટેની યોજના છે. જેમાં તેમને તેમની જરૂરીયાત મુજબ ઘર અને ભોજનની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે છે.
૨૦૦૬મા તેમને આખા અમેરિકામાં ફરીને એ જાણવા પ્રયત્ન કર્યો કે વડીલોની આખરી સમયમાં માંગ શું હોય છે તેમની ઈચ્છા કેવી રીતે બાકીનું જીવન વિતાવવું છે. અને તે પ્રમાણે તેમની માંગ પ્રમાણે આખીય યોજના હાથ થરી.

સહુ પ્રથમ આજથી દસ વર્ષ પહેલા મૂળ ચીન્નાઈના વતની ઇગી ઇગ્નટીયસ એ શાંતિનિકેતન રેસીડેન્સીની શરૂઆત ફ્લોરીડાના ઓરલાન્ડો શહેરથી ૪૦ માઈલ દુર તવેર્સમાં ૨૦૦૮માં ૫૭ કોન્ડો હાઉસથી શરુ કરી હતી. આની બાંધણી ખુબ સુવ્યવસ્થિત રીતે ઉંમર વાળા વૃધ્ધોને તકલીફ ના પડે તે રીતે કરાઈ છે.
આ સમય દરમિયાન અમેરિકામાં આવેલા મની ક્રાઈસીસમાં ઇગી ઇગ્નટીયસ ને ખુબ તકલીફ પડી હતી. છેવટે પ્રથમ દસ રેસીડન્સી તરીકે મળી આવેલા ઇન્વેસ્ટરોની અને બીજા ઇન્વેસ્ટરોની મદદથી ૨૦૧૧માં આખો પ્રોજેક્ટ પૂરો થયો. આજે તેમાં ૩૦૦૦ થી પણ વધારે વૃધ્ધો અહી ખુશી ખુશી રહે છે. આ પ્રોજેક્ટ નું નામ તેમની સ્વર્ગસ્થ પત્ની શાંતિના નામ ઉપર થી રખાયું છે.

આ મકાનોની વચમાં એક મોટું ક્લબ હાઉસ બનાવેલું છે. જેમાં જીમ, લાઈબ્રેરી, પૂજા આરતી માટે મંદિર , યોગા રૂમ તથા એક મોટા હોલમાં સવાર બપોર અને સાંજ જમવા તથા નાસ્તા માટે ડાઈનીંગ રૂમ આવેલા છે. સાંજે ડીનર પહેલાના હેપી અવર્સમાં કેટલાય વૃદ્ધો ક્લબ હાઉસની બહાર ગપાટા મારતા જોવા મળે છે ત્યારે ગામની બહાર આવેલો ચોતરો બરાબર યાદ આવી જાય છે. તેવીજ અનુભૂતિ થી ખુશી થઇ આવે છે.
સામાન્ય રીતે અહી રહેનારે સહુ પ્રથમ ઘર ખરીદી લેવાનું હોય છે ત્યાર બાદ તેની ઈચ્છા પ્રમાણે ઘરે રાંધી શકે અથવાતો અહી જમવાનું બંધાવી શકે છે. અથવા જ્યારે પણ ઈચ્છા થાય ત્યારે ૪૮ કલાક પહેલા ઈમેલ દ્વારા જમવામાં હાજરી આપશે તેમ જણાવી દેવાનું હોય છે. અને એ પ્રમાણે ડોલર્સ લેવામાં આવે છે. અઠવાડિયામાં બે ત્રણ સાંજ જમવાનું પત્યા પછી કઈકને કઈ કાર્યક્રમોની યોજાતા રહે છે.

સામાન્ય રીતે આખો મહિનો અહી દરેક ટાંક જમવા અને રહેવાનો બે જણનો ૧૨૦૦ ડોલર્સ ખર્ચ આવતો હોય છે. જેમાં બધુજ આવી જાય. આખી લાઈફ નોકરી કરી હોય તો પતિપત્નીને ભેગા મળીને મહીને આનાથી વધારે રીટાયર્ડમેન્ટ આવતું હોય છે આથી તે ખર્ચ કોઈને ખાસ ભારે પડતો નથી.

ત્યાર બાદ બીજા ૧૧૦ કોન્ડો બન્યા. માંગ વધતા ફરી ત્રીજા પ્રોજેક્ટમાં ફરી ૧૧૦ બન્યા જેમાં હવે ત્રણ બેડરૂમના વધારે સહુલીયત વાળા ઘર બનાવાયા છે. હવે બીમાર અને અસક્ત વૃધ્ધો માટે નર્સિંગહોમ પણ ટૂંક સમયમાં બની રહ્યું છે. આનાથી એક વધારાનો ફાયદો એ થશે કે પોતાની જાતે કઈ ના કરી શકે તેવા વૃધ્ધોને કોઈ ઓરડાના ખુણામાં સેવા વગર નહિ રહેવું પડે. અહી ડોક્ટર્સ અને નર્સોની સેવા પણ ઉપલબ્ધ રહેશે.

ઇગી ઇગ્નટીયસ સાથે થયેલી વાત ચિત મુજબ તેમને જણાવ્યું હતું કે આવ રહેઠાણ બનાવવાનું સ્વપ્ન બાળપણ થી મનમાં રોપાયું હતું જ્યારે એ ચિન્નાઈના તેમના ઘરે રહેતા હતા. ત્યારે ઘરે કામ કરતી બાઈ ઘરડી અને બીમાર થઇ જતા તેને નોકરના કવાટર્સમાં રહેવાની અને બે ટાઈમના જમવાની સહુલીયત આપી હતી આ ઉપરાંત ત્યાં તેની સાથે કોઈ વાત કરવા કે દુઃખ વહેચવા કોઈ ખાસ હતું નહિ.
દિવસે દિવસે તબિયત બગડતી હતી. તેવામાં ત્યાંના ચર્ચની નન આવીને તે બાઈને તેમની સંસ્થામાં લઇ ગઈ.
ચમત્કારિક રીતે તે બીમાર બાઈની તબિયતમાં દેખીતો સુધારો આવી ગયો. બસ ત્યારેથી આ સ્વપ્ન મનમાં લઈને તેઓ ફરતા હતા.

શરૂઆતમાં તેમના આ પ્રોજેક્ટ ઉપર કોઈનેય ખાસ વિશ્વાસ નહોતો અવાતો. કોઈ પોતાનું ઘર કુટુંબ અને કાયમી જગ્યા છોડી દુર છેક ફ્લોરીડા કેવી રીતે રહેવા જઈ શકાય ?
શાંતિનિકેતનમાં વળતા પોતાના સ્વજનો સાથે તેમના બાળકો કે મહેમાન ત્યાં થોડા સમાય માટે રહેવા જઈ શકે છે. ૧૮ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો ૩૦ દિવસ સુધી દાદા દાદી કે નાના નાની સાથે રહી શકે છે.

અહી રહેવા આવેલા વડીલો સાથે પ્રત્યક્ષ મુકાલાત દરમિયાન અહીની વ્યવસ્થા વિષે ખુબ જાણવા મળ્યું તે આધારે તેઓ અહી આવીને ખુબજ ખુશ છે. તેમની જૂની જીંદગી કરતા આ ખુબ મઝાની આનંદ ભરી લાગે છે.
ઇગીના જણાવ્યા પ્રમાણે જેઓ અમેરિકાની સમૃદ્ધિ વચમાં પણ એકલતામાં રહેતા હોય તેમની માટે આ જગ્યા સ્વર્ગ સમાન છે. એક રીતે આ વાત સાચી પણ છે.

“મારી ધારણાથી તદ્દન વિરુદ્ધ મેં અહી દરેકના ચહેરા ઉપર માયુસીને બદલે ખુશમિજાજી અને જિંદગીના આ વર્ષોને મનભરી જીવી લેવાની ઝંખના અને ખુશી જોઈ છે.”

 

શક્તિનું એક સ્વરૂપ.

શક્તિનું એક સ્વરૂપ … રેખા વિનોદ પટેલ (ડેલાવર, યુએસએ)

રાજસ્થાન અને ગુજરાતની સરહદ ઉપર આવેલા નાનકડા પછાત ગામડામાં વિધવા સંતુ બાપ વિનાની ત્રણ છોકરીઓને છાતીએ લગાવી જીવનનો ભાર વેઢારતી હતી.
આજૂબાજૂના ખેતરોમાં આખો દિવસ કાળી મજૂરી કરે ત્યારે માંડ સાંજે બે રોટલા ભેગી થતી હતી.
તો ક્યારેક વરસાદની હેલી વચમાં મજૂરીનાં પણ સાસાં પડી જતા.
મોટી છોકરી વંદના માના દુઃખને કળી જઈ પેટ દબાવી સુઈ જતી પરંતુ નાની કાળી અને મંગુ” માં પેટમાં ગલુડીયા બોલે છે, માં પેટમાં બહુ દુઃખે છે. ભૂખ લાગી છે.” કહેતા ખાવાનું માંગતી ત્યારે સંતુની આંખો તગતગી જતી.

સંતુને આટલું દુઃખ પડવા છતાય એ ગામમાં આવેલી સરકારી નિશાળમાં ત્રણેય છોકરીને ભણવા મોકલતી હતી.અહી મળતું મધ્યાહ્ન ભોજન એક કારણ હતું, અને બીજું કારણ હતું ગામમાંથી બહાર શહેરમાં ધંધો કરતા શેઠ છગનલાલે નિશાળમાં છોકરીઓ માટે પાંચ વર્ષ પહેલા બંધાવેલ મૂતરડી અને શૌચાલય.
સંતુ જાણતી હતી કે એકલા હાથે શહેર હોય કે ગામડું પણ છોકરીઓની દેખભાળ કરવી એ લોઢાના ચણા ચાવવા જેવું કામ છે. બહાર ખૂલ્લામાં કુદરતી હાજત માટે જતી છોકરીઓ ઉપર ગામના ઉતાર ગણાતા ભુખ્યા વરુઓની નજર ટાંપીને રહેતી હતી.
” અલી સંતુડી તું તો આખો દાડો દાડિયે જાઉં સુ પાછળ આ છોડિયું નું ધ્યોન કોણ રાખસ, એમા પણ વળી આતો બાપ વગરની છોકરીઓ અને તેમાય વંદના તો મૂઈ ગયા ભવનું ઉધાર બાકી હોય તેમ નાગરાણીનું રૂપ લઈને જન્મી સ. આ ર્ધુભા ના કાળિયા ની નજર બૌ હારી નથ” મનુ ડોસીએ બે ત્રણ વાર ચેતવી હતી.

વાત પણ સાચી હતી વંદના જાણે ચિંથરામા વીટાળેલું રતન હતી.તેના જન્મ પછી તેનો બાપ કટાક્ષમાં બોલ્યો હતો કે “સંતુ…., આ મારી જ છોકરી છે કે કોક તને આભના તારા બતાવી ગયું છે?” સંતુ જાણતી હતી કે મૂઓ મજાક કરી રહ્યો છે. કારણ કે જીવલો સંતુ માટે જાન પાથરતો હતો.પણ આ સુખ માંડ બીજા આઠ વરસ ચાલ્યું અને એક કાળોતરાએ જીવલાને ડંખ મારતા એ સ્વર્ગ સીધાવી ગયો અને સંતુંનાં સુખમાં ઝેર ભરી ગયુ.

ત્યાર પછી મજૂરીએ જતા નાની છોકરીને મનુબા પાસે અને મોટી બંને છોકરીઓને નિશાળમાં મુકીને જતી હતી. આજે કાળી ચાર વર્ષની અને મંગુ સાત વર્ષની અને વંદના સોળ વર્ષની થઈ હતી. ભણવામાં બહુ તેજસ્વી એવી વંદના મેટ્રીકમાં પાસ થઈ ગઈ હતી.
હવે આગળ ભણવા શહેર જવું પડતું હોવાથી નાં છૂટકે તેને ઘેર બેસવું પડ્યું. જોકે તેના ઘેર બેસવાથી સંતુને થોડી રાહત થઈ કે માં દીકરી ભેગા મળી મજૂરીએ જતા થયા જેથી આવકમાં થોડો વધારો થતો દેખાયો અને હવે રોજ રોટલા સાથે શાક પણ મળતું થયું.

પણ કરમની કઠણાય પણ કેવી હતી કે બીજા વર્ષે આખું ચોમાસું કોરૂ ધાકોર ગયું અને મજૂરી તો ઠીક ખાવાના સાંસા પાડવા લાગ્યા આખા ગામમાં બધાના આ હાલ હતો કોણ કોને મદદ કરે ?આ ભૂખ્યા ગરીબ લોકો માટે દેવતા સ્વરૂપ શેઠ છગનલાલે ગામને થોડી રાહત ફંડ મળે. એવા હેતુથી તેમના મુનીમ સાથે એક મદદનીશ તરીકે શિવા નામના યુવાનને ગામમાં મોકલ્યા. શેઠનાં મુનીમ સાથે જરૂરતમંદોને કપડા અનાજ પહોચાડતાં. થોડાજ દિવસોમાં મીઠા સ્વભાવના શિવાને ગામના બધાજ ઓળખવા લાગ્યા. યુવાન શિવાની નજર વંદના ઉપર પડી અને બોલી ઉઠયો, “આ તો ગામડા ગામનું ચીથરે વીટ્યુ રતન’’!!!!

તેમાય જાણવા મળ્યું કે આ છોકરી ગામમાં રહીને પણ ઘોરણ દસ સુધી ભણી છે આથી શિવાએ સંતુની આગળ વાત મૂકી,”સંતુ તારી આ છોકરી બહુ હોશિયાર લાગે છે. જો તને વાંધો નાં હોય તો તારી છોકરી વંદનાને શહેરમાં મોકલી આપ, શહેરમાં કમાણી છે, અને તને પણ મદદ રહેશે.
શિવાની વાત સાંભળીને ગરીબાઈમાં પીસાતી સંતુની નજર સમક્ષ નાની બે ભૂખી બાળકીઓના ચહેરા તરવરી ઉઠયા. બે પેટ ઠારવા એકને આગમાં શેકાવ્યા વિના છૂટકો નહોતો. શિવાએ બે ટંક ભરપેટ ખાવાનું સપનું દેખાડ્યું હતું. અને આમ કરવાથી વંદનાનું પણ કઈ ભલું થશે એવી આશાએ સંતુએ કમને હા પાડી.

વંદના માની મજબૂરી બરાબર સમજી ગઈ હતી આથી આંખના આંસુ છૂપાવી માને હિંમત બંધાવી ” માં તું ચિંતા નાં કરીશ હો શીવાબાબુ છે અને હું તારી ભણેલી બહાદુર દીકરી છું. ક્યાંક સારી નોકરી મળી જશે પછી તો હું તને અને બંને નાની બેનોને શહેરમાં બોલાવી લઈશ. બંનેને આપણે ભણાવીશું ,મા મને તારી દીકરી નહિ દીકરો માનજે!!”

સંતુ જાણતી હતી કે દીકરીને ભૂખ્યા વરુઓના શહેરમાં મોકલી રહી છે. છતાય ભારે હૈયે મજબૂરીની મારી એક માં કાળજાના કટકાને પરાણે કાપીને દૂર કર્યો.
“જા બેટા માં ખોડિયાર તારી રક્ષા કરે.” રડતા રડતા સંતુએ દીકરીના માથે હેતાળ હાથ ફેરવ્યો

વહેતા આંસુઓના ધોધને પરાણે રોકી પતરાની પેટી માં ચાર જોડ કપડા મૂકી સંતુએ વંદનાને શિવા સામે હાથ જોડી કરગરી પડી ” શીવાભાઈ મારી છોડીને તમારે આશરે મોકલું છું એને નોકરીએ કાંક સારા ઠેકાણે રાખજો.”

“હા..સંતુ, તું જરાય ચિંતા ના કરીશ તારી છોકરી બહુ હોશિયાર છે જલ્દી શહેરમાં ગોઠવાઈ જશે અને પછી તો તારે અહી લીલાલહેર થાશે” શિવાએ કહ્યું

હૈયામાં હામ ભરી વંદના શિવા જોડે શહેરમાં આવી ગઈ.શહેરમાં આવીને શિવાએ એની એક માસીને ઘેર વંદનાને રહેવાની ગોઠવણ કરી આપી .

બે દિવસમાં તો વંદનાને મમતા માસી સાથે બહુ ફાવી ગયું.માસી શહેરની બધી રીતભાત તેને શીખવવા માંડ્યા અને હોશિયાર વંદના બહુ ઝડપ થી બધું શીખવા માંડી ,

“વંદના તું બહુ રૂપાળી છે પણ તને જરાક આધુનિક રીતે શણગારવા ની જરૂર છે ,અહી નોકરીઓ કરતી છોકરીઓ મોર્ડન લાગવી જોઈએ ” કહી માસી તેને નજીકના ખાસ મોંઘા નહિ એવા બ્યૂટી પાર્લરમાં લઇ ગયા ત્યાં વંદના ઉપર હેરકટ,વેક્સિંગ બ્લીચીંગ અને થ્રેડીગ જેવા પ્રયોગો અજમાવી જોતજોતામાં શહેરની યુવતી જેવી બનાવી દીધી.

પહેલી વખત તેના શરીર ઉપર થયેલી આવી બધી ક્રિયાઓથી પીડા અનૂભવતી વંદનાએ જ્યારે તેના બદલાયેલા સ્વરૂપને અરિસામાં જોયું તો તે પણ આભી બની ગઈ અને બધાંજ દુઃખ પળવારમાં ભૂલી ગઈ. અઢાર વર્ષની વંદના આજે પહેલી વાર તેના ખુદના પ્રેમમાં પડી ગઈ.

“બસ છોડી ,આમ તારીજ જાતને ટીકી ટીકીને જોવાનું બંધ કર, નકામી તું તને જ પ્રેમ કરવા માંડીશ તો બીજા તને પ્રેમ કેમ કરીને કરશે?” કહી ખુશ થતા માસીએ વંદનાના ગોરા ગાલ ઉપર ચીમટો ખણ્યો. આ સાંભળતાં વંદના પણ શરમાઈ ગઈ.

અહી આવ્યાને વંદનાને પંદર દિવસ થઇ ગયા હવે તે જરૂરી મેકઅપ અને શહેરની ઘણી રીતરસમ શીખી ગઈ હતી.શિવો માસીને મળવા એકાંતરે આવતો રહેતો અને જ્યારે પણ આવે વધારે સમય વંદના સાથે વિતાવતો અને જ્યારે શિવો ધરે આવે એ સમય દરમિયાન માસી ,”બહાર કામ છે” એવું બહાનું કાઢી થોડો સમય ગાયબ થઈ જતા આ સ્થિતિથી ભોળી વંદના બિલકુલ અજાણ હતી.પરંતુ ચાલાક શિવો ધીમેધીમે વંદનાની નજીક સરતો જતો હતો.

વંદનામાંથી વંદુ કહીને બોલાવતો, સામે વંદના પણ તેને શિવાજી કહેતી હતી.
શિવો વંદનાને કહેતો, “વંદુ તું બહુ સુંદર છે .તું મને બહુ ગમે છે.તને ખબર છે હવે બે દિવસ થાય અને તને ના જોઉં તો મનમાં બેચેની થાય છે અને તારી પાસે અનાયાસે ખેંચાતો ચાલ્યો આવુ છુ. સાચે વંદુ તે મારા ઉપર જાદુ કર્યું છે.”

આ સાંભળતાં મુગ્ધ એવી વંદના શરમાઈ ગઈ.અત્યાર સુધી યૌવનમાં પગ મુક્યાં પછી પહેલી વાર તે કોઈ પૂરૂષને આટલી નજીક અનુભવતી હતી અને તેની આંખોમાં તેના પ્રત્યે આટલો લગાવ જોઈ તેનું યૌવનને બાહોમાં ભરી ઉડવાની તૈયારી કરતુ નાજુક હૈયું હાથથી છટકી ને પાસે બેઠેલા પૂરૂષની વાતોમાં જકડાઈ ગયું.

કાચી વયની અને શહેરમાં નવી આવેલી શમણાઓની પાંખે ઉડતી વંદના શિવા ની મોહજાળમાં બરાબર ફસાઈ ગઈ હતી. કારણકે વંદનાને નોકરી કરવાની ઉતાવળ હતી અને બને એટલા પૈસા કમાવા હતા અને એ કમાયેલા પૈસામાંથી બચત કરીને ગામડે રહેતી એની મા સંતુને મોકલી શકે.

એક દિવસ શિવો દુ:ખી ચહેરે મમતા માસીના ઘરે આવ્યો.આવતાની સાથે જ માથે હાથ દઈને પાસે પડેલી ખુરશીમાં બેસી પડ્યો.

“શું થયું ભાઈ કેમ આમ ઉદાસ થઈ ગયો છે ” માસી હેત બતાવતા બોલ્યા.

“માસી બહુ કોશિશ કરી અને આજે બહુ રખડ્યો પણ વંદનાને લાયક કોઈ સારી નોકરી મળતી નથી.”

“પણ શિવા….., આ છોકરીનું ઠેકાણું પાડવુ જ પડશે નહીતર ગામડે તેની માં ભૂખે મરતી હશે ” માસી બોલ્યા

માસી અને શિવા ની વાત સાંભળતાં જ વંદના રડી પડી અને બોલી,”માસી….,શિવાજી જે પણ કામ કહેશે એ હું કરીશ. મને મહેરબાની કરી કઈક કામ અપાવો, ઘરે રહીને એ પણ હવે કંટાળી ગઈ હતી. ”

વંદનાની આજીજી સાંભળીને શિવા તુંરત બોલ્યો,”એક કામ છે!બાર ડાન્સર તરીકેનું,પણ તને ત્યાં મોકલતા મારું મન નથી માનતું.”

“તમે ચિંતા નાં કરશો ,હું એ કામ કરીશ પણ મારે રૂપિયા જોઈયે છીએ મા રાહ જોતી હશે.” વંદના ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડી.

મમતા માસી અને શિવો એકબીજા સામે જોઈ કંઈક વિચિત્ર લાગે તેવું હસ્યા ….

શહેરના બદનામ ગણાતા એરિયામાં ચાલતા “મસ્તી બીયર બાર” શિવા ની ભલામણથી વંદનાને બાર ડાન્સર તરીકે કામ મળી ગયું. ત્યાં પહેલીવાર પગ મુકતા જ વંદના અંદરથી અને બહારથી કાંપતી હતી તેના ચહેરા ઉપર ભય અને ગભરાહટ ચોખ્ખા દેખાતા હતા.
” ગભરાતા ગભરાતા બોલી, “શિવાજી, અહી તો બધા દારૂડિયા જેવા લોકો જ દેખાય છે.મને બહુજ બીક લાગે છે.”

અમે મારી વ્હાલી વંદુ, તું જરાય ડરીશ નહી. હું અહી તારી આજુબાજુ જ રહીશ તું જરાય ફિકર નાં કરીશ બસ અહી આવતા ગ્રાહકો અને માલિક સાથે પ્રેમથી વાત કરજે. માલિક જે કામ બતાવે તે હસતા ચહેરે કરજે. એ દરેક કામને તું તારી નોકરીનો એક ભાગ માનજે .અહી શેઠ જે તને પગાર આપશે તે તું તારી માને ગામડે મોકલી શકીશ અને બીજું સામેના સ્ટેજ ઉપર તારે આમતેમ ડોલતા રહીને નાચ કરવાનો છે એના બદલામાં ગ્રાહકો ખુશ થઈ જે રૂપિયા આપે તેમાંથી અડઘા તારા હશે.અડધા બારના માલિક રાખશે.” આમ કહી બાકીના ટીપમાં આવતા અડધાની રૂપિયાની વ્યવસ્થા ચાલાક શિવાએ બીયર બારના માલિક સાથે મળી પોતાની ઐયાસી માટે કરી લીધી હતી.

બધું નક્કી થઈ જતા વંદનાએ બીજા દિવસની સાંજથી બારમાં નાચ કરવાનું શરુ કર્યું. સીગારેટનાં ધુમાડાના ગોટાઓ ઉડાળતાં શરાબમાં નશામાં ડોલતા પૂરૂષોનાં બીભત્સ હાસ્ય અને વાસનાભરી ગંદી નજરો વચ્ચે વંદનાને ખુબ ડર લાગતો હતો. શિવો ત્યા ખુણાના એક ટેબલ ઉપર બેઠેલો હતો એ તેની માટે હૈયાધારણા હતી. સંકોચ અને આંખોમાં શરમ ભરીને વંદના બીજી ચાર ડાન્સરોને જોઈ જોઈ મટકતી હતી છતાય તેમની જેમ બિન્દાસપણે શરીરનાં આરોહ-અવરોહને મૂક્તપણે મરોડી શકતી નહોતી.

આજે તો બીજીઓના પ્રમાણમાં ખાસ કઈ જ ટીપ મળી નહોતી છતાય નાજૂક નમણી વંદનાને પ્રથમવાર શરમ સાથે નાચતી જોઈ કેટલાક જમાનાના ખાધેલ ફિદા થઇ ગયા અને બસો રૂપિયા તેના હાથમાં આવી ગયા.પહેલીવાર જાત કમાણીના સો રૂપિયા જોઈ વંદનામાં હિંમત આવી ગઈ.

બીયર બારમાં થોડા દિવસો જતા વંદનાની શરમ ધીરે ધીરે બાષ્પીભવન થતી ગઇ. હવે તે સ્ટેજ ઉપરથી નીચે ઉતરી બારમાં ગોઠવાયેલા ટેબલો ફરતી આંખોથી ચેનચાળા કરી બેઠેલાને લલચાવત. ગામડાની આ ભોળી છોકરીને તેના આ નાચ દરમિયાન તેને મળતી ટીપના રૂપિયા માત્ર દેખાતા હતા. તે ખૂશ હતી કે ભલે તેના આત્માને મારીને તે અહી કામ કરે છે પણ ગામડે તેની નાની બે બહેન અને ઘરડી થવા આવેલી તેની માં સુખે ભરપેટ ખાઈ તો શકે છે.

આ બાજ લાલચું શિવાને આ અડઘા મળતા ટીપના રૂપિયામાં હવે સંતોષ નહોતો.તેણે મમતા માસી સાથે મળીને આ સોનાની મરઘીને સારી કિંમત મળતા વેચવાનું કાવતરું ઘડી નાખ્યું

છેલ્લા કેટલાય સમયથી એક નબીરો સોહન મસ્તી બારમાં આવતો હતો અને શિવો જોઈ ગયો હતો કે તેની નજર વંદનાની આસપાસ લટ્ટુ બની મંડરાતી હતી. શિવાએ એનો બરાબર લાભ ઉઠાવ્યો અને વંદનાનો મોટા ભાવનો સોદો કરી નાખ્યો,
“સોહનભાઈ….., આ તો સો ટચનો માલ છે અને આ છોકરીની નથ વિંધાણી નથી.સાવ પેટીપેક માલ છે અને સોહનભાઇ આ છોકરી ગામડેથી આવી છે એ શહેરની નથી માટે તમારે એનાં નખરા પણ ઓછા સહન કરવા પડશે. જો તમે એકવાર હા કહો તો તે આખી જિંદગી તમારી ગુલામ બની રહેશે તેની ગેરંટી મારી”

શિવાની વાત સાંભળી પૈસાદાર બાપનો એકનો એક ઐયાસ નબીરો સોહનનાં મનમાં લાળ ટપકવા લાગી અને બોલ્યો,”ભલે શિવા,તું ભાવ બોલ, મારે ક્યાં તેને ઘરે લઇ જવાની છે, મારો શહેરની બહારનો ફ્લેટ ખાલી છે ત્યાં રહેશે” આટલુ બોલી સોહન મનોમન બબડ્યો કે એ પછી મને વધારાની કમાણી પણ કરી આપશે ”

એ રાતે જાણે સ્ત્રી કોઈ ચીજવસ્તુ હોય એ રીતે એનો તોલમોલ થયો અને પાંચ લાખની બોલીથી શરુ થયેલો સોદો છેવટ ત્રણ લાખમાં નક્કી થયો. એક જીવતી લાગણીથી લથપથ સ્ત્રી નિર્જીવ વસ્તુની માફક ત્રાજવે ચડી હતી.

રોજ સાંજે મમતામાસીને ઘરેથી સાદા વસ્ત્રોમાં બારમાં કામ કરવા જતી વંદના ત્યાં જઈ માહોલને અનુરૂપ કપડા અને મેકઅપ કરી લેતી. અઠવાડીયાના અડઘા દિવસ તો શિવો અહી મફતના રોટલા ખાઈ જતો. કોણ જાણે મમતા માસી જોડે શું ખીચડી રાધતો હતો કે એ માસી પણ આવ ભાઈ કહી ઘરનાં સભ્યની જેમ સાચવતી હતી.

આજે વંદનાને ઘરકામ પતાવી નીકળતા સહેજ મોડું થઈ ગયું હતું અને ઉતાવળમાં સાફ કરવા લાવેલા સાંજે પહેરવાના ચમકીલા ભપકાવાળા ચણીયાચોળીની થેલી ઘરે ભૂલી ગઈ. થોડે દુર જતા જ આ યાદ આવતા તે ઝડપથી ધર તરફ પાછી વળી. એણે જતા અડકાવેલું બારણું હજુ પણ અધખૂલ્લું હતું.માસી અને શિવા વચ્ચેની વાતોનાં શબ્દો વંદનાનાં કાને પડતા બારણું ખોલવા લંબાયેલો હાથ અટકી ગયો.

“શિવા તું ત્રણ લાખમાં બધું નક્કી કરી આવ્યો છે તેમાં લાખ મારા અને બે લાખ તારા આતો બરાબર છે. પણ શું આ છોડી માનશે ?ક્યાંક નાસી જશે કે બુમબરાડા કરશે તો શું કરીશું?”માસી થોડા હિચકિચાટથી બોલતા હતા.

માસી તમે વંદુની જરાય ચિંતા નાં કરો.હું બધું એને મારી રીતે સમજાવી દઇશ.આમ પણ તેની માં અને બહેનોની ભૂખનું બહાનું તો છે જ,અને હવે તેમને અહી શહેરમાં ભણાવવા આવું બધું કરવું જરૂરી છે.એવું બહાનું હું આગળ ઘરીશ. એક વાર સોહનશેઠના પીંજરામાં પૂરાયેલું પંખી ક્યાય બહાર જવાનું નથી. બસ હવે આ ભાર તારે માથે ચાર દિવસ જ છે માસી.પછી આપણે નવા પંખીની શોધ આદરીશું.”

“શિવા….,તું જે રીતે કહે છે એટલું સહેલું તો નથી આ વંદનાને મનાવવાનું. કારણકે એને હવે શહેરની હવા લાગી ગઇ છે.” માસીએ શિવાને કહ્યું.

“માસી……,તમે ચિંતા ના કરો.હું વંદનાને રવિવારે એક પાર્ટીમાં ડાન્સ કરવા જવાનું છે. એવું કહીને એને સોહમશેઠના બંગલે લઇ જઈશ અને ત્યાં વંદનાને ઘેનની દવાવાળું સરબત પીવડાવી દેશે.એ પછી સોહમ શેઠ વંદનાં પર કાયમને માટે તેમની મહોર લગાવી દેશે ” શિવો બિભત્સ હાસ્ય વેરતાં બોલ્યો.

વંદનાને માથે તો જાણે આખું આભ તૂટી પડ્યું.એને લાગ્યું કે અંધારું ભરેલા કોઈ વિશાળ જંગલમાં એકલી પડી ગઈ છે અને ચારે કોર ભૂખાળવી નજર મનુષ્ય નામનાં પશું એને તાકી રહ્યા હોય.માંડ માંડ પોતાની જાત પર કાબું કર્યો.શહેરમાં આવ્યા પછી વંદનામાં ચાલાકી અને હોશિંયારી આવી ગઇ હતી અને આમ પણ એ ચતૂર હતી. કશો પણ અવાજ કર્યા વિના ઝડપથી પાછી વળી ગઈ.તે રાતે તે ડાન્સ બારમાં જવાને બદલે નજીકના મંદિરને ઓટલે બેસી રહી કઈક વિચારી છેક મોડી રાત્રે ઘેર પાછી આવી. સવારે માસી જાગે તે પહેલા તેના કપડાની પોટલી અને થોડા જુદા રાખી મુકેલા પૈસાની પોટલી લઇ બિલ્લીપગે ખૂલ્લા આભ તળે એકલી નીકળી પડી .

ચાર દિવસ પહેલા અહીના લોકલ ન્યૂઝ પેપેરમાં વાચેલી વાત આજે વંદનાનાં હૈયે ધરપત સાથે ઘીરજ બંધાવી ગઈ હતી.એ કે જેમાં એક બળાત્કારની ઘટનાં વિરુદ્ધ અહીની એક નારીસંસ્થાએ કરેલો ઉહાપોહ અને તેના કારણે બળાત્કારીને મળેલી સજાનાં સમાચાર છપાયા હતા.

આજે હિંમત કરી વંદના એ નારી સંસ્થાના બારણે જઈને ઉભી રહી.થોડી ગડમથલ સાથે નારી સંસ્થાની ઓફિસમાં એને પ્રવેશ કર્યો.અંદર આવી એટલે ઓફિસમાં અનેક આધેડ વયની મહિલાઓને જોઇ. એમાની એક મહિલાની નજર વંદનાં પર પડતા એને પુછ્યુ,”” શું નામ છે છોકરી તારું અને કેમ અહી આવવાનું થયું ?”

“મેડમ….., મારુ નામ વંદના છે અને મારે મોટા મેડમને મળવું છે.”આટલું બોલીને તેની આંખોમાં આંસુ સરી આવ્યા.
તેની આ દશા જોઈ એ બહેન વંદનાને સીધા આ સંસ્થાના મુખ્યા મીનાબહેન પાસે લઇ ગયા.

“આવ દીકરી શું કામ છે તને?શું થયું ?” મીનાબહેન પ્રેમાળ સ્વરે બોલ્યા .

વંદનાને મીનાબેનની પ્રેમાળતા સ્પર્શી ગઈ અને તે ધ્રુસકે રડી પડી.મીનાબેન તરફ સાંત્વના અને સહાનુંભૂતિ મળતા વંદનામાં હિંમત આવી અને તેને શરૂઆતથી લઈ આજ સુધીની આપવીતી કહી સંભળાવી …..

વંદનાની વાત ધીરજપૂર્વક સાંભળ્યા બાદ મીનાબેન બોલ્યા,”બેટા,હવે તું જરાય ચિંતા કરતી નહી.ક્પ્ તારે ઘરે પાછા જવું હોય તો હું તારી ટીકીટ ની વ્યવસ્થા કરાવી દઉ છું.”

“નાં મોટા બહેન….હવે હું ગામડે પાછી જઈને કરીશ પણ શુ? મસરી આશામાં જીવતી મારી માં અને નાની બહેનો ઉપર બોજ બનવા નથી માગતી. અહી ક્યાંક નોકરી અપાવો તો હું ચાર પૈસા કમાઈને મા અને નાની બહેનોનું જીવન સુધારી શકું. ત્યાં ગામડાગામ તો ખાવાના પણ સાંસા પડે છે.”વંદનાએ મક્કમતાંથી કહ્યું.

વંદનાની આવી હાલત જોઈ મીનાબહેને તેની રહેવા જમવાની વ્યવસ્થા સંસ્થામાં કરી આપી અને કામ અપાવવાની હૈયા ધારણા પણ આપી આથી વંદના અહી પોતાને સુરક્ષિત માનવા લાગી.

તેના નાજુક ચહેરા ઉપર સદાય રમતા મૃદુ હાસ્ય અને પરગજુ વૃત્તિના કારણે થોડા દિવસોમાં વંદનાએ અહી રહેતા બધાનું દિલ જીતી લીધું.મીના બહેન સમજી ગયા કે આ છોકરી બહુ હોશિયાર છે.જો તેને સાથ મળશે તો જરૂર આગળ વધી શકે તેમ છે .

એક દિવસ મીનાબહેને વંદનાને પોતાની ઓફિસમાં બોલાવીને કહ્યુ,”વંદના…તને હું અહી આપણી સંસ્થામાં પાર્ટ ટાઈમ કામ અપાવી દઈશ અને તેમાથી મળતી રકમ તું તારી માને મોકલી આપજે.જેથી તારે બહાર કામ કરવા જવાનો સમય બચી જાય અને બાકીના સમય માં જો તું ઈચ્છે તો અહી રહી આગળ ભણી શકે છે.”

મીનાબહેનની વાત સાથે વંદના તુરત સહમત થઈ ગઈ.એનાં માટે તો જાણે કોઈ ભૂખ્યા સામે પકવાન ભરેલી થાળી પીરસાઈ હોય એવું લાગ્યુ.તેને લાગ્યું કે આગળ ભણવાના તેના અઘુરા સ્વપ્નને પૂરા કરવાનો સામેથી મોકો મળ્યો છે. મળ્યો છે મારા માટે ભવિષ્યની પ્રગતિનો રસ્તો ખુલી ગયો..

વંદનાએ સંસ્થાના કામ સાથે ઘગસ અને મહેનતથી ભણવાનું શરુ કરી દીધું. ક્યારેક રજાઓમાં બે ચાર દિવસ મા બહેનોને મળવા જતી. ત્યારે પોતાનાં પરિવારને મળીને એનાં ચહેરાની ખુશી જોઈ તેની હિંમત બેવડાઈ જતી હતી.

વંદનાએ બારમું ઘોરણ સારા માર્ક્સ સાથે પાસ કરી આગળ કોમ્યુટરનો કોર્સ કર્યો.
” બહેન હવે મને ક્યાંક સારી નોકરી મળી જાય તો હું મારા પગ ઉપર ઉભી રહી શકું તેમ છું.” વંદનાની ઈચ્છાને માન આપી મીનાબહેને આ શહેરમાં સી આઈ ડીની સ્પેશિયલ ક્રાઇમ બ્રાન્ચની નવી ખુલેલી ઓફિસમાં પોતાની ઓળખાણ લગાવી નોકરી અપાવી દીધી.

અહીની ઓફિસનું મુખ્ય કામ હતું કે તેને ટેકનોલોજીના પડદા પાછળ છુપાઈને સ્ત્રીઓને હેરાન કરનારા વિકૃત લોકોને સમાજમાં ખુલ્લા પાડવાનું કામ કરવું હતું.
આવા લોકોને જાળમાં ફસાવવા વંદના તેના રૂપનો શસ્ત્ર તરીકે ઉપયોગ કરતી હતી. ઈન્ટરનેટ ઉપર ખોટી આઈડી બનાવી તેમની જાળમાં સામેથી ફસાઈને છેવટે તેમને ખુલ્લા પાડવા માટે મેદાને ઉતરતી.
વંદનાને આ કામ ખુબજ ફાવી ગયું હતું. વંદનાની તેની આગવી સમજ અને હિંમતના કારણે સ્ત્રીઓના અર્ધનગ્ન ફોટો કે વિડીયો કલીપ કરીને તેમને બ્લેકમેલ કરનારી એક આખી મજબુત ટુકડીને જનતા અને પોલીસ સમક્ષ ખુલ્લી પડી હતી.
આ નોકરીની સાથે સાથે આગળ ભણીને વંદનાએ એમ.સી.એ પણ ફાઇનલ કર્યુ. ત્યાર બાદ તેને બઢતી રૂપે સ્પેશિયલ સાઇબર ક્રાઇમમાં ખસેડવામાં આવી.વંદનાની આ મહત્વની કામગીરી રૂપે રાજય સરકાર તરફથી ખાસ સન્માન પત્ર આપવામાં આવ્યુ.

રૂપાળી એવી વંદનાની બહાદૂરી અને કાબેલિયત સાઇબર ક્રાઇમ બ્રાન્ચ પી.આઇ રણમલ પરમારના હૃદયમાં જગ્યા બનાવી ગઈ. કાયમ કામ કરતા હોવાથી બંને વચ્ચે મીઠા સંબંધો બંધાઈ ગયા. છેવટે અઠ્યાવીસ વર્ષની વંદના અને બત્રીસ વર્ષના રણમલ પરમારના લગ્ન ગોઠવાઈ ગયા.

રણમલ પરમારે માતાપિતાને નાનપણમાં ગુમાવી દીધા હતા આથી મામાએ તેને ભણાવ્યો હતો. વંદનાં સાથે લગ્ન પછી રણમલ સાથે પોલિસ કવાટરમાં રહેવાં આવી ગઇ.

સમય જતા વંદના તેની મા અને બહેન માટે આ જ શહેરમાં એક નાનકડું ઘર લઇ દીધું અને બંને બહેનોને આગળ ભણવા માટે શહેરની સ્કુલમાં એડમિશન અપાવી દીધુ.

સાઇબર ક્રાઇમ બ્રાન્ચમાં ખૂબ કામ હોવા છતાં વંદનાં અઠવાડિયામાં બે વખત તે સમય કાઢીને મીનાબહેનની સંસ્થામાં મદદ માટે જતી હતી.અહી નારી સંસ્થામાં સ્ત્રીઓની સુરક્ષા માટે છોકરીઓને ત્યાં સેલ્ફ ડિફેન્સના ક્લાસ શીખવવાની શરૂવાત વંદનાએ પોતાના ખર્ચે કરાવી હતી અહી માર્શલ આર્ટસ: કરાટે, કિક-બોક્સિગં જેવી આર્ટસ સ્વરક્ષણ માટે શીખવવામાં આવતી હતી.જેથી જરૂર પડે સ્ત્રીઓ પોતાનું રક્ષણ કરી શકે. વંદના સાચા અર્થમાં શક્તિનું સ્વરૂપ બની ગઈ .

સાઇબર ક્રાઇમ બ્રાન્ચમાં હોવાથી ખાખી વર્દી પહેરેલી રૂપકડી વંદનાં હવે એક કડક મહિલા પોલિસ ઓફિસર જેવી લાગતી હતી.

રેખા વિનોદ પટેલ (ડેલાવર ,યુએસ

 

“સ્ત્રી શક્તિ જિંદાબાદ.

“સ્ત્રી શક્તિ જિંદાબાદ” રેખા પટેલ (વિનોદિની)

નાજુક નમણી સ્ત્રીમાં કેટલી બધી સંવેદનાઓ ઢબુરાઈને રહેલી હોય છે તે સ્ત્રીને તેના સ્વભાવને સમજ્યા પછીજ સમજાય છે. એ માટે સહુ પ્રથમ તેના વિચારોને જાણવા સમજવા પડે છે.
આમ સ્ત્રીની કલ્પના કોઈ કરે એટલે બે હાથની પહોળી સાંકડી અને ફરી પહોળી એવી મરોડદાર આકૃતિ રચાઈ જાય. કોઈ ગમતો ચહેરો તેની સુંદરતા આંખો સામે છલકાઈ જાય.
ક્યારેય એવું બનતું છે કે આ કલ્પનામાં બાવડાના મસલ્સ, કે રુઆબદાર ચહેરો કે પછી કરડી આંખો નજર સામે આવી જાય. નાં! એવું બનતું નથી કારણ સ્ત્રી એટલે સૌદર્યની પ્રતિમા.

સ્ત્રી માત્ર સૌદર્યનું પુતળું નથી. છતાં તેના દેખાવ અને સૌદર્ય ઉપર કઈ કેટલી ગાથાઓ લખાઈ છે., દુનિયામાં સૌથી વઘુ રસિક સાહિત્ય સ્ત્રીઓની સુંદરતાને આધારિત રચાયા છે. સામે પક્ષે કેટલાય યુધ્ધો પણ આજ કારણે ખેલાઈ ચુક્યા છે. સદીઓથી સ્ત્રી દેખાવથી અને પુરુષ બળથી અંકાય છે
પુરુષો માટે સ્ત્રીઓની બુધ્ધિ અને સૌન્દર્યની વચમાં સૌંદર્યની પસંદગી પહેલા આવે છે. છતાં દેખાવમાં ખુબસુરત સ્ત્રી બુદ્ધિમાં ઉતરતી હશે તો સુંદરતા હ્રદયને સ્પર્શી નહિ શકે. એજ રીતે અતિ મહત્વકાંક્ષી સ્ત્રી જો રૂપાળી નહિ હોય તો પુરુષને આકર્ષી શકે નહિ..
સ્ત્રીઓ માટે દેખાવ જેટલો મહત્વનો છે તેટલો પુરુષો માટે નથી. ગમે તેટલા સંસોધન પછી પણ સ્ત્રીના સાચા સૌદર્યને પુરુષ ઓળખી શકતો નથી કારણ સુંદરતાના માપદંડ અલગ અલગ હોય છે. એક સમય હતો કે તે માપદંડમાં ફીટ બેસવા સ્ત્રીઓ હાથે કરીને દુઃખ સહન કરતી હતી. જોકે હવે જમાનો બદલાઈ રહ્યો છે. છતાં સૌદર્યની લાલસા યથાવત રહી છે.

એક વાત હમેશાં વિચારવાં મજબૂર કરે છે કે સ્ત્રી એટલે શું? સ્ત્રી માત્ર ભોગવવાની વસ્તુ કે પછી જગતની અન્ય પ્રજાતીની જેમ બીજા જીવને ઉત્પન્ન કરવાની તાકાત ધરાવતી એક માત્ર માદા જાતી….કે પછી આ બધાની પર એવી એક શક્તિ છે જેને પુરતી ઓળખ મળતી નથી..

આધુનિક સ્ત્રી પોતાની ઓળખ જાતે બનાવી રહી છે. ઘર પરિવારની સંભાળ રાખવાણી સાથે તેને પણ આગવી ઓળખ જોઈએ છે. તે માટે બેવડી જવાબદારીઓ પણ ઉઠાવવા એ હવે તૈયાર છે. તેના સ્ત્રી સહજ સ્વભાવને કારણે તેને સજવું સંવરવું ગમે છે છતાં આ બધાની ઉપર તેને બહારની દુનિયામાં પુરુષો સાથે કદમ મિલાવી કામ કરવું છે. મનગમતા શોખ પ્રમાણે આગળ વધવું છે. સ્ત્રી એક નદીની માફક માર્ગમાં આવતા અવરોધો અને વળાંકોને અનુસરી આગળ વધતી સ્ત્રી સમાજને એક કરી રાખનારી એક શક્તિ છે જેને યોગ્ય માન મળવું પણ જરૂરી છે.

જ્યારે તે આમ બેવડાઈ જવાબદારીઓ ઉઠાવવા તૈયાર હોય ત્યારે તેને પોતાના અંગત સગાઓ તરફથી સહકાર મળવો અંત્યત જરૂરી છે. સ્ત્રીનો સૌથી પહેલો સહારો તેના ઘરની બાકીની સ્ત્રીઓ જ બની શકે. તેના ભાગની જવાદારીઓ ને હળવી કરી તેની પ્રગતિ માટેનો રસ્તો એક સ્ત્રીજ બીજી સ્ત્રી માટે આસાન કરી શકે તેમ છે.

અનીતા પરણીને સાસરે આવી ત્યારે ઘરમાં નાની નણંદ દિયેર અને સાસુ સસરા હતા. આમ કુલ છ જણાનો પરિવાર. સાંભળતાં ખુબ આનંદ થાય અનીતાને પણ ખુશી હતી કે પહેલાજ દિવસથી સાસરીમાં મિત્રો મળી ગયા. મહિનો ખુબ હસી ખુશીમાં પૂરો થયો. તકલીફ ત્યાંથી શરુ થઇ કે અનીતાને ત્રીસ દિવસની નોકરી ઉપરની રજાઓ પૂરી થઇ. હજુ માંડ અહીની રીતભાતમાં ટેવાઈ હતી ત્યાં ઘર અને નોકરીની બેવડી જવાદારીઓ આવી પડી.

પિયરમાં માતા પિતા સાથે તો ઘરે આવતા તૈયાર જમવાનું મળતું. સવારમાં મમ્મી લંચ બોક્સ હાથમાં પકડાવી દેતી.” બેટા ભૂલ્યા વિના બધુજ ખાઈ જજે. તારું મનગમતું બનાવ્યું છે હો!”
અહી સાવ ઉલટું બની ગયું. બધાને ચાય નાસ્તો આપીને તૈયાર થતા આઠ ક્યા વાગી જતા તેનો ખ્યાલ પણ ના રહેતો. લંચબોક્સ જેવું કશું યાદ પણ નહોતું આવતું. સાંજે પાછાં ઘરે આવતા કપડા બદલી સીધા કિચનમાં ઘુસી જવું પડતું. જેથી તેની પતિ અલય આવે ત્યાં સુધીમાં પોતે તેની સાથે સમય વિતાવવા ફરી થઇ શકે.

આ બધામાં ઉપર થી નાની નણંદના નખરા જરા વધારે હતા. ભાભી પ્લીઝ મારી માટે આજે સલાડ બનાવીશ, તારું ડ્રોઈંગ સારું છે પ્લીઝ આજે મારી જનરલમાં બધું દોરી આપીશ. મારી માટે માર્કેટમાંથી દુપટ્ટો લેતી આવીશ. આમ ફરમાઈશો રોજની રહેતી. અનીતા બધાનું મન સાચવતા પોતાનું શરીર સાચવવાનું ભૂલી ગઈ. અને બેજ અઠવાડિયામાં બીમાર પડી ગઈ.

તેના સાસુ આ બધું રોજ જોતા હતા. તે આખી વાત સમજી ગયા. બે દિવસ અનિતાની બરાબર સારવાર કરી અને અનીતા ફરી નોકરીએ જવા તૈયાર થઇ ગઈ. આ દિવસો દરમિયાન સાસુએ સવારમાં ચાય નાસ્તાની જવાબદારી ઉઠાવી લીધી હતી. આથી અનીતાને રાહત રહી. અનિતાના ગયા પછી તેના સાસુએ ઘરમાં બધાના કામની વહેચણી કરી. થોડી વ્યવસ્થા થી અનીતાને ઘણી રાહત મળી. કામ સાથે ઘરસંસારને બરાબર ન્યાય આપી શકી. આમ કરતા થોડાજ વર્ષોમાં તેની મનગમતી પોસ્ટ ઉપર પહોચી ગઈ. આ બધાનો લાભ કઈ તેને એકલીને નહોતો મળ્યો. તેના કારણે સાસરીનું ઐશ્વર્ય અને સુખ વધી ગયું હતું.
જીવનમાં આવતા પડકારોને ઝીલવાની ક્ષમતા પુરુષ કરતાં સ્ત્રીમાં વધુ છે છતાં પણ સ્ત્રીઓ પુરુષોની નજરમાં એક રમકડું બનીને રહી ગઈ છે. તેનું કારણ છે સ્ત્રી તેના અધિકારોને મેળવવા માટે ટટ્ટાર નથી બનતી. હક માટે લડાઈ કરતા તે શીખી નથી.
કારણ તેને ગળથૂથીમાં પીવડાવવામાં આવે છે કે તારું સાચું માપદંડ તારી સુંદરતા છે અને આ બાલાગોટી તેને બાહરી સુંદરતાથી આગળ વધવા દેતી નથી. સ્ત્રીના મગજમાં બાળપણથી જ એવું ઘુસાડી દેવામાં આવે છે કે તારું ચારિત્ર્ય એ જ તારી મોટામાં મોટીને કિંમતી સંપત્તિ છે. ગમેતે ભોગે તેની રક્ષા કરાવી. પરિણામે સ્ત્રી સંકોચાઈ ને રહી જાય છે.
પુરુષનો મૂળ અધિપત્ય ઘરાવતો સ્વભાવ છે. જે આદિકાળથી વિકસતો આવ્યો છે. પૃથ્વીના કોઈ પણ છેડે જાઓ દરેક જગ્યાએ પુરુષ સ્ત્રી ઉપર હાવી થવાનો પ્રયત્ન કરતો રહે છે. આ બાબતે દુનિયાનાં કોઇ પણ ઘર્મગ્રંથોનો સાંરાંસ જોઇએ તો એમાં સ્ત્રીઓ માટે ધર્મનાં ઓઠા હેઠળ અલગ અલગ નિયમો અને પાંબંધીઓની વિસ્તૃત છણાવટ જોવા મળશે. જ્યારે બીજી બાજુ આ જ ધર્મગ્રંથોમાં પુરુષો માટે આવી કોઇ છણાવટ જોવા મળતી નથી.

જમાનો બદલાઈ ગયો છે. દીકરીઓને તેમની મહત્તા સમજાવવી પહેલી ફરજ માં બાપની બનેની છે. દીકરી એતો પારકી થાપણ, એવી નકારાત્મક ઉક્તિઓમાંથી સ્ત્રીઓને નાનપણથી બહાર કાઢવી જોઈએ. સ્ત્રીઓમાં રહેલો શંકા ઈર્ષ્યાભાવ, અસલામતીની ભાવનાને નાનપણથી કચડી નાખવાની જરૂર છે. આ પ્રકારની અજ્ઞાનતા તેનામાં એક પ્રકારની લઘુતાગ્રંથિ ઉત્પન્ન કરે છે જેના કારણે તે હંમેશા કચડાએલી રહે છે.

આજનાં આધુનિક ડિઝીટીલ યુગમાં સ્ત્રીએ હવે ખરેખર જાગૃત થવાની જરૂર છે. પોતાની બુધ્ધી અને શક્તિના સમન્વય દ્વારા વિચારોને સ્પસ્ટતા પૂર્વક સમાજ સામે મુકવા જોઈએ. આ માટે સુંદરતાને માપદંડ બનાવવાનો જાતેજ છોડવો જરૂરી છે. સ્ત્રીઓ સુંદરતાને સજાવટ ને બદલે શક્તિ સમજશે તો સમાજમાં ઘણંબ બધું બદલાઈ શકે તેમ છે. સારા અને સાચા બદલાવ માટે સ્ત્રીઓના ચારિત્ર અને તેની આંતરિક શક્તિઓને નુકશાન ના પહોંચે તે જોવાની ફરજ સમાજની અને સમાજમાં પુરુષ તરીકે ઓળખાતા સમુદાયની છે. કારણ કે આવનાર ભાવી પેઢીના સારા અને નરશા ભવિષ્યનો આધાર સ્ત્રીઓ છે.

 

મહિલાઓ સૌંદર્ય, આંતરિક તાકાત

સ્ત્રીઓની આગવી પ્રતિભા અને ઓળખ – રેખા પટેલ (ડેલાવર, યુએસએ)

વર્ષોથી સમાજ પુરૂષો દ્વારા કરવામાં આવતા કાર્યો અને સેવાઓ ને પ્રકાશિત કરતો રહ્યો છે. જયારે સ્ત્રીઓની ભૂમિકા સામે કાયમ આંખ આડા કાન કરવામાં આવ્યા છે. પરંતુ હકીકત એ છે કે દરેક કાર્યો પાછળ સ્ત્રીઓ ની મહાનતા, ત્યાગ અને બલિદાન રહેલા છે. દરેક કાર્ય કરવામાં સક્ષમ સ્ત્રીઓ પુરુષોની સરખામણીમાં વધારે ભોગ આપી રહી છે.

મહિલાઓ હંમેશાં સૌંદર્ય, આંતરિક તાકાત અને બુદ્ધિનો સંગમ ધરાવે છે. જેનાં કારણે તે અઘરાં કામ ઝડપથી ઉકેલી શકે છે. આજે જીવનના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં મહિલાઓની સફળતા ઉડીને આંખે વળગે છે. એ સાબિત કરે છે કે તેઓએ આ પ્રતિષ્ઠાને ખૂબ જ યોગ્ય છે. ઝીણવટથી જોતા ખ્યાલ આવશે કે દેશ હોય કે વિદેશ સ્ત્રીઓનાં યોગદાન મહત્વના રહ્યા છે. જે તેમના આંકડા ઓની સૂચિ જોતા સમજી શકાય છે.
સમાજ સુધારા માટે સમર્પિત મહિલા કાર્યકરોએ ઘણા સામાજિક કૃત્યો અને દુષણો વિરુદ્ધ કામગીરી હાથમાં લીધી છે. સમાજમાં આવી રહેલા સારા બદલાવનું કારણ બની છે.
પ્રભાવશાળી સામાજિક કાર્યકરો જે સામાજિક દુષણો જેવા કે, ગરીબી, બીમારી, અપંગતા અથવા સ્ત્રીઓ પ્રત્યે આચરાતા દુષ્કૃત્યો સામે લડત આદરતી રહી છે. તેમને ન્યાય અપાવવા મેદાને પડે છે, જાગરૂકતા ફેલાવે છે.

પરદેશ કરતા ભારતમાં કાર્યરત આવી મહિલાઓને સમાજ અને ધાર્મિક સંસ્થાઓ તરફ થી પડતી મુશ્કેલીઓ વધારે રહી છે. હ્તા પણ તેઓએ પાછી પાણી કરી નથી. જોકે સ્ત્રીઓની શક્તિ, એકતા અને તેના પડકારો ને કારણે હવે સમાજ તરફથી પણ તેમને ટેકો મળી રહ્યો છે. સામાજિક સુધારણાઓ માટે કેટલીક સ્ત્રીઓ ઉદાહરણ રૂપે બની ગઈ છે.

વર્ષો પાછળ નજર કરવામાં આવે તો ૧૮૮૫નાં અંગ્રેજો વિરુદ્ધ સ્વતંત્રતા માટેના વિપ્લવમાં ઝાંસીની રાણીએ દેશને માટે આપેલું બલિદાન એ દુશ્મનો સામે માથું નહિ ઝુકાવી આઝાદી માટેની લડત એ એક પ્રકારની સમાજ સુધારણાની સફર કહી શકાય.
નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા મધર ટેરેસા જે પરદેશની ભૂમિમાં જન્મીને પણ ભારતને કર્મભૂમિ બનાવી રોગી અને રક્તપીડિત તેમજ તરછોડાયેલા પીડિત સમાજ માટે આજીવન ભેખ લીધી હતી. ૧૯૪૭માં ગરીબ અને દુઃખી સમાજની સેવા માટે તેમણે ભારતનું કાયમી નાગરિકત્વ અપનાવ્યું હતું. તેમણે ખાદીનાં કપડાં પહેરી આજીવન શાંતિ અને સેવાનો ભેખ લીધો હતો. એક સ્ત્રી જે અબલા નથી પરંતુ સબળા છે. કેટલાય દુઃખી જીવોને સાંત્વના સાથે શાંતિ અર્પણ કરવા જીવનનાં અંત સુધી ઝઝુમતા રહ્યા હતા.

કિરણ બેદી જેઓ પોલીસ અધિકારી હોવા સાથે સામાજિક કાર્યકર્તા પણ છે. ૧૯૪૯ માં અમૃતસરમાં જન્મેલા કિરણ બેદીએ દિલ્હીમાં પોતાનું એજ્યુકેશન પૂરું કર્યા બાદ શરૂઆતમાં મસુરી ત્યાર બાદ દિલ્હી પોલીસમાં જોડાઈ ગયા.૧૯૭૨મા મસુરીમાં ૮૦ માણસો વચ્ચે પોતે એક માત્ર મહિલા અધિકારી હતા. દિલ્હીમાં આવ્યા બાદ એક નીડર અધિકારી તરીકે નામના મેળવી દિલ્હીને ગુનારહિત કરવા માટે ઘણું યોગદાન આપ્યું હતું. ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓને ઘટાડી દીધી હતી.

આ સિવાય તેમની સામાજિક પ્રવૃતિઓ પણ નોંધપાત્ર રહી છે. ડ્રગ્સ જેવી જીવલેણ આદતોની મુક્તિ માટે ડીટોક્સ કેન્દ્ર સ્થાપ્યું હતું જ્યાં ડ્રગ અને આલ્કોહોલના બંધાણીઓ ની આદતને સુધારવાના પ્રયત્ન થતા હતા. જ્યાં રિહેબિલિટેશન કેન્દ્ર યોજાયું. અહી કેટલાય દર્દીઓને નવ જીવનપ્રાપ્ત થતું રહ્યું છે.
સમાજમાં થતી ગેરનીતિ વિરુધ્ધ ઝઝુમતા, લડતા કિરણ બેદીને રાજકીય નારાજગીનો ભોગ પણ બનવું પડ્યું હતું, ધમકીઓ નો સામનો કરવો પડતો હતો.
પોતે કર્મનિષ્ઠ અધિકારી સાથે માનવતામાં ખુબ માનતા હતા. જેલના કેદીઓ માટે ની સારસંભાળ માટે કેટલાક સુધારા કરાયા હતા. આવી હસ્તીઓને સાચા અર્થમાં સમાજ સેવીકાઓ કહી શકાય છે.

આજ રીતે અરુણા રોય જેઓ શરૂઆતમાં વ્યવસાયે શિક્ષિકા હતા, આ નોકરી દરમિયાન જ્યારે દરેકને ભ્રષ્ટાચારનો સામનો કરવો પડ્યો ત્યારે આ મહિલાએ ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવાનો નિર્ણય લીધો હતો. દિલ્હીમાં પોંડિચેરી અને ઓરબિંદો આશ્રમમાં અભ્યાસ કર્યા બાદ અરુણા રોયે શિક્ષિકા તરીકે કારકીર્દીની શરૂઆત કરી. આ દરમિયાન તેમણે અનુભવ્યું હતું કે આ રીતે સામજિક સેવા થઇ શકે તેમ નથી. તે માટે ઉચ્ચ હોદ્દો પણ જરૂરી છે. જેના વિરુદ્ધ લડતા તેઓ સામાજિક કાર્યકર બની ગયા. આ માટે આઇએએસ ની પરીક્ષા આપી મજૂર કિશન શક્તિ સંગઠન (એમકેએસએસ) ના અગ્રણી નેતા બની ખેડૂતો અને મજુરી કરતી જીવન નિર્વાહ ચલાવતા સામાન્ય કામદારો માટે બનતી સેવા કરતા રહ્યા. સમાજને અને દેશને ભ્રષ્ટાચારથી મુક્ત કરવા માટે અરુણા રોયને પુરસ્કારોથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા.
આવાજ એક બહુમુખી પ્રતિભા ઘરાવતા અરુંધતી રોય છે. જેઓ લેખક, અભિનેત્રી અને રાજકીય કાર્યકર છે. તેઓ ની નવલકથા ” ધ ગોડ ઑફ સ્મોલ થિંગ્સ ” પુરસ્કાર વિજેતા બની છે.

તેઓ એક આર્કિટેક્ટ બન્યા હોવા અરુંધતીને ડિઝાઇનમાં રસ નહોતો તેમણે લેખન કારકીર્દિની ને અપનાવી. નર્મદા ડેમ પ્રોજેક્ટમાં કાર્યકર મેધા પાટકર સાથે અભિયાન ચલાવ્યું છે, માનવ અધિકારો માટે લડત કરતા અરુંધતિને ૨૦૦૨ માં લૅનન કલ્ચરલ ફ્રીડમ એવોર્ડ, ૨૦૦૪ માં સિડની શાંતિ પુરસ્કાર અને ૨૦૦૬ માં ભારતીય એકેડેમી ઓફ લેટર્સ તરફથી સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.
આજ રીતે બીજા શોશ્યલ વર્કર તરીકે મેધા પાટકરનું નામ આગળ છે. સામાજિક સુધારાવાદી રાજકારણી છે. મુંબઈમાં જન્મેલા, મેધાને ખૂબ નાની ઉંમરે જાહેર સેવામાં રસ હતો. યુનિયનના નેતાની પુત્રી હોવાને કારણે, નાનપણથી લોકોની તકલીફોને જોઈ હતી તેમની જરૂરિયાતો અનુભવી હતી. મેધા પાટકરના પિતાએ સ્વાતંત્ર્ય ચળવળમાં સક્રિય ભાગ લીધો હતો, જ્યારે તેની માતા જે આર્થિક રીતે નબળી મહિલાઓને સહાય અને ટેકો આપવા માટેની સંસ્થા સાથે જોડાએલ હતા. વિકાસના નામે અસમાનતા અન્યાય સામે વિવિધ ક્ષેત્રે સંઘર્ષોમાં ભાગ લઈને ટેકો આપ્યો છે. ઝુપડપટ્ટી વિસ્તાર અને જંગલ વિસ્તારમાં રહેતા આદિવાસીઓ માટે તેમણે ઘણા કાર્યો કરેલા છે. મેઘા પાટકર ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઑફ સોશિયલ સાયન્સમાંથી સામાજિક કાર્યમાં એમ.એ. થયા બાદ મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ અને ગુજરાતમાં આદિજાતિ અને ખેડૂતો માટે નાં ઉધ્ધારક કાર્યોમાં જોડાઈ ગયા. નર્મદા બચાવોના આંદોલનમાં પણ તેમનું નામ ઘણું ગાજ્યું હતું.
એ વાત થઇ ભારતમાં રહેતી સમાજસેવિકાઓ વિષે, પરદેશમાં પણ આવી અગણિત મહિલા કાર્યકરો મળી આવે છે. જેઓ સામાજિક કાર્યો દ્વારા પોતાની ઓળખ સાથે બદલાવ લાવી રહ્યા છે.

સેનેટર બાર્બરા મિકુલસ્કી, જેઓ ૧૯૪૦નાં સમયમાં અમેરિકાના યુ.એસ. હાઉસ ઑફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સ અને યુ.એસ. સેનેટ, મેરીલેન્ડમાં રાજ્યવ્યાપી ચૂંટણી જીતનાર પ્રથમ મહિલા બન્યા હતા. અને કોંગ્રેસના ઇતિહાસમાં સૌથી લાંબી સેવા આપતી પ્રથમ ડેમોક્રેટિક મહિલા હતી. સ્નાતક થયા પછી સામાજિક કાર્યકર તરીકે પોતાની કારકિર્દીની શરૂઆત કરી. તેમણે મેરિલેન્ડ સ્ટેટના બાલ્ટીમોરમાં જરૂરીયાત મંદ બાળકો સાથે કામ કર્યું હતું અને આર્થિક વિકાસમાં અડચ રૂપ બને તેવા હાઈવેના નિર્માણ થતા અટકાવવા માટે લડત આદરી હતી. આમ કરતા તે વખતના જુનવાણી પુરુષ સમાજમાં મહિલાઓના ડીન તરીકે તેમને આગવી ઓળખાણ મળી હતી.

આવીજ રીતે બીજા એક મહિલા અમેરિકામાં સોશ્યલ વર્કમાં ખુબ આગળ પડતા રહ્યા છે. જે છે ફ્રાન્સિસ લોમાસ ફેલ્ડમેન, જેમનો જન્મ ૧૯૧૨ ના રોજ યુક્રેનના યહુદી ઇમિગ્રન્ટ્સને ત્યાં ફિલાડેલ્ફિયામાં થયો હતો.
ત્યાર બાદ તેઓ સધર્ન કેલિફોર્નિયા રહેવા ચાલી ગયા, ત્યાં યુનિવર્સિટીમાં પ્રવેશ કર્યો હતો, ૧૯૩૫ માં બેચલર ડિગ્રી સાથે સ્નાતક થયા અને લગ્ન પછી ૧૯૪૦ માં સોશિયલ વર્કમાં માસ્ટર્સ ડિગ્રી લીધી. સામાજિક કાર્યમાં તેઓ ખુબ ખુશી અનુભવતા હતા આથી પોતાની પ્રયોગશાળાને છોડી દઈ અને એક સામાજિક કાર્યકર બન્યા, તેમને ૧૫ વર્ષ સુધી જાહેર અને ખાનગી સામાજિક એજન્સીઓમાં કાર્યકર અને સંચાલક તરીકે કામ કર્યું હતું. ત્યાં રહી સ્થાનિક સામાજિક ઉધ્ધારક તરીકે અને બાળ કલ્યાણ માટે ઘણું કામ કર્યું.

ફ્રાન્સિસ ફેલ્ડમેને ભણતા બાળકો માટે શિષ્યવૃત્તિ માટેનું યોગદાન અસાધારણ હતું. ગરીબી રેખાથી નીચે એવા બાળકોને આગળ શિક્ષા લેવા માટે ગવર્મેન્ટનની સહાય મળી રહે તેવી વ્યવસ્થા કરી હતી. આ રીતે બાળકોને પ્રભાવિત કરતા રસના ક્ષેત્રમાં જ્ઞાનને આગળ વધારવાનો રસ્તો ખુલ્લો થયો. જીવનના સામાજિક અને માનસિક કાર્યો ઉપર અસંખ્ય લેખ અને ૧૦ પુસ્તકો લખ્યા હતા.
ફ્રાન્સિસ ફેલ્ડમેને યુનિવર્સિટી ઓફ સધર્ન કેલિફોર્નિયામાં પ્રોફેસર અને સોશિયલ વર્ક પાયોનિયર તરીકે ૧૯૭૦ માં કારકીર્દીની શરૂઆત કરી હતી. એ સમયે કેન્સરના દર્દીઓને થયેલા ભેદભાવને કારણે સમાજ માટે આવા પીડિત લોકો માટે ઝુંબેશ હાથ ધરી હતી. કેન્સર જેવા રોગને તે સમયે મહારોગ ગણાતો હતો. કેન્સરથી બચેલા લોકો સાથે ભેદભાવપૂર્ણ વ્યવહાર થતો હતો, તેમની સારવાર માટે ખુબ જહેમત ઉઠાવતા હતા. તેમણે ઉભા કરેલા કેન્દ્રો માના આજે ૩૫૦ હેલ્પ સેન્ટર અમેરિકામાં કાર્યરત છે.
તેઓ ૧૯૭૪ માં પુનર્ગઠિત ફેકલ્ટી સેનેટના અધ્યક્ષ બન્યા, ત્યારબાદ રાષ્ટ્રપતિની સલાહકાર પરિષદના અધ્યક્ષ અને વિદ્યાર્થી સહાય, યુનિવર્સિટી આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ અને કર્મચારી લાભો જેવા વિષયો પર સંખ્યાબંધ યુનિવર્સિટીઓ માં સમિતિઓની આગેવાની લીધી.
ફ્રાન્સિસ ફેલ્ડમેનાં કાર્યો ફક્ત અમેરિકા પુરતા સંક્ષિપ્ત ન હતા. હકીકતમાં, તેમણે 200 થી વધુ દેશોમાં મુસાફરી કરી હતી. તેઓ સાહસિક મહિલા હતા. તેમની સાહસિકતાની વાતો તેમના પુસ્તકોમાં પણ જણાઈ આવે છે.

આમ પોતાની આગવી પ્રતિભા હેઠળ આવી અગણિત સ્ત્રીઓએ સમાજમાં જાગરૂકતા લાવવા પ્રયત્નો કાર્ય છે.
કોઈપણ પ્રકારની જવાબદારીઓને સ્ત્રી બખુબીથી નિભાવવા માટે હંમેશા સક્ષમ હોય છે. ભલે શારીરિક રીતે પુરુષો કરતા નિર્બળ લાગતી સ્ત્રી વખત આવે કાર્યદક્ષતામાં તેમની આગળ નીકળી જાય છે. માતા અને ગુરુ બનીને આવનારી પેઢીની સાચી માર્ગદર્શિકા બની રાહ ચિંધવાનુ મહત્વનું કાર્ય સ્ત્રી કરે છે. સ્ત્રીને સમજવા પુરુષ કાયમ કાચો પડે છે તેની શક્તિઓને યોગ્ય રીતે બિરદાવવી રહી.

 

સ્ત્રીની તાકાત…

સ્ત્રીની તાકાત કેટલી?- રેખા પટેલ (વિનોદિની)
દુનિયામાં સૌથી વઘુ સાહિત્ય કયા વિષય પર લખાયું છે? તો સાવ આસાન જવાબ મળશે…સ્ત્રી વિશે. દેખાવ જેટલો સ્ત્રીઓ માટે મહત્વનો છે તેટલો પુરુષો માટે નથી. આજુ કારણ હજુ પણ જાની શકાયું નથી.
ગમે તેટલા સંસોધન પછી પણ સ્ત્રીના સાચા સૌદર્યને પુરુષ ઓળખી શકતો નથી. દેખાવમાં ખુબસુરત લાગતી સ્ત્રી બુદ્ધિમાં ઉતરતી હશે તો સુંદરતા સ્પર્શી નહિ શકે. એજ રીતે અતિ મહત્વકાંક્ષી સ્ત્રી જો રૂપાળી નહિ હોય તો પુરુષને આકર્ષી શકે નહિ..

ફ્રોઇડથી લઇ ચેતન ભગત અને વાત્સાયન, કાલિદાસ લઇને ચંદ્રકાંત બક્ષી સુધીનાં લેખકોની કોઇ પણ કૃતિ વાંચશો..ત્યારે ચોક્કસ એક વાત સમજમાં આવશે કે પુરુષો માટે સ્ત્રીઓની બુધ્ધિ અને સૌન્દર્યની વચમાં સૌંદર્યની પસંદગી પહેલા આવે છે.

એક વાત હમેશાં વિચારવાં મજબૂર કરે છે કે સ્ત્રી એટલે શું? સ્ત્રી માત્ર ભોગવવાની વસ્તુ કે પછી જગતની અન્ય પ્રજાતીની જેમ બીજા જીવને ઉત્પન્ન કરવાની તાકાત ધરાવતી એક માત્ર માદા જાતી….કે પછી આ બધાની પર એવી એક શક્તિ .

સામાન્ય રીતે પુરુષોમાં કેટલાક ગુણો જે પ્રત્યક્ષ પરોક્ષ દેખાતા નથી. એવા ગુણૉ સ્ત્રીમાં સહેલાઈથી જોવા મળે છે. પુરુષનું મન સામાન્ય રીતે જેને ઇચ્છતું હોય ત્યાજ તેનીજ આસપાસ ભમતું રહે છે. જ્યારે સ્ત્રી એક નદીની માફક માર્ગમાં આવતા અવરોધો અને વળાંકોને અનુસરી આગળ વધે છે. સ્ત્રી સમાજને એક કરી રાખનારી એક શક્તિ છે જેને યોગ્ય માન મળવું પણ જરૂરી છે.

સ્ત્રી પતિ સાથેના સહજીવન દરમિયાન તેને શારીરિક અને માનસિક સુખ આપી તેની ચરમસીમા સ્વરૂપે માતૃત્વ ઘારણ કરીને એના સ્ત્રીત્વનું પૂર્ણત્વ પ્રાપ્ત કરી બીજા જીવને જગતમાં અવતારી શકે છે. સાથે સાથે સ્ત્રી એક વાત્સલ્યસભર માઁ બની બાળકને ગળથૂથીમાંથી સાચું શિક્ષણ આપી શકે છે.કુટુંબના કલ્યાણમાં સ્ત્રીનું મહત્વ ખાસ ભાગ ભજવે છે. સ્ત્રીને એક પુત્રી,બહેન મિત્ર ,પત્ની ,વહુ ,મા અને એક સાસુ તરીકેના બધા અલગ અલગ પાત્રોને બખુબી નિભાવે છે સાથે સાથે આજકાલની આધુનિક નારી તરીકે તે સમાજમાં પોતાનું અલગ સ્થાન પણ બનાવતી જાય છે .

જીવનમાં આવતા પડકારોને ઝીલવાની ક્ષમતા પુરુષ કરતાં સ્ત્રીમાં વધુ છે છતાં પણ સ્ત્રીઓ પુરુષોની નજરમાં એક રમકડું બનીને રહી ગઈ છે. પુરુષનો મૂળ અધિપત્ય ઘરાવતો સ્વભાવ છે. જે આદિકાળથી વિકસતો આવ્યો છે.પૃથ્વીના કોઈ પણ છેડે જાઓ દરેક જગ્યાએ પુરુષ સ્ત્રી ઉપર હાવી થવાનો પ્રયત્ન કરતો રહે છે.આ બાબતે દુનિયાનાં કોઇ પણ ઘર્મગ્રંથોનો સાંરાંસ જોઇએ તો એમાં સ્ત્રીઓ માટે ધર્મનાં ઓઠા હેઠળ અલગ અલગ નિયમો અને પાંબંધીઓની વિસ્તૃત છણાવટ જોવા મળશે. જ્યારે બીજી બાજુ આ જ ધર્મગ્રંથોમાં પુરુષો માટે આવી કોઇ છણાવટ જોવા મળતી નથી.

દુનિયાનો એક પણ પુરુષ એવો નહી હોય કે જેને સ્ત્રીને કામુક નજરે જોઈ નાં હોય. જે સમાજને નજરે જોતા સાંભળતાં આવ્યા હોઈએ એના આધારે જો આલેખન કરતા સ્ત્રીઓનાં રોજ બરોજ સંસર્ગમાં આવતાં પુરુષો જેમ પતિનાં મિત્રોથી લઇને આજુબાજુ રહેતાં પાડોશનાં પુરુષો, દેખાવડી અને ખૂબસૂરત સ્ત્રી હોય એને કામુક નજરે જોવાનો મોકો ચુકતાં નથી. સ્ત્રીઓની છઠીં ઇન્દ્રીય આ બાબતે આ બાબતે બહું સજાગ હોય છે. તાકી તાકીને અને ચોરી છુપીથી એની નજીક પુરુષોની આવી હરકતને સમજી શકે છે. મોટાભાગે સ્ત્રીઓ બરાબર સમજી શકે છે કે સામે વાળની નજર ક્યા અને કેવી રીતે ફરી રહી છે. તો આ હિશાબે તે સ્ત્રીની નજર માંથી નીચે ના પડી જવાય તેનો દરેક પુરુષે ખાસ ખ્યાલ રાખવો જોઈએ. હા એક વાત ચોકકસ છે કે વિજાતિય આકર્ષણ કુદરતી હોય છે, પણ એનું પ્રદર્શન અકુદરતી રીતે નાં થવું જોઇએ. સૌંદર્ય પારખવાની અને તાકવાની પ્રક્રિયા વચ્ચે બહું મોટો ફર્ક છે.

સ્ત્રી અને તેનાં સૌદર્યનો પ્રભાવ પુરુષો ઉપર પ્રાચીન કાળથી લઇ અર્વાચીન કાળ સુધી જબરજસ્ત છે. ભગવાન કૃષ્ણનાં રાધારાણી હોય કે સીંકદરની પ્રેમીકા થાઇસ કે માર્ક એન્ટૉનીની પ્રેમીકા કલિયોપેટ્રા હોય કે પાંચ પાંડવોની દ્રૌપદી હોય..આ બધી મહાન સ્ત્રીઓ મશહુર હોવાનું એક માત્ર કારણ એનું સૌંદર્ય નહોતું, તેઓ પ્રસિદ્ધ હતી તેમના મહાન પ્રેમીઓ જેનાં વ્યક્તિત્વ જગતભરમાં મશહુર હતા. આ બાબત પરથી એક વાત ચોક્કસ સમજી શકાય કે જે પુરાણૉથી લઇને અર્વાચીન કાળ સુધી પુરુષોનું આધિપત્ય પ્રથમ સ્વીકાર્ય છે. સ્ત્રીઓની ગણનાં હંમેશા પાછળ રહી છે.

હા એક વાત ચોકકસ છે સ્ત્રીની સુંદરતા(બ્યુટીની) વ્યાખ્યા સમયાંતરે, એક ચોક્કસ ગાળાનાં વરસોમાં બદલાતી જાય છે. છતાં પણ પુરુષોની નજરે સ્ત્રીનું સનાતન સૌંદર્ય એટલે તેનું શરીર છે. આ વાત અહીંયા આવીને અટકી જાય છે.એક સાવ સીધી કહી શકાય એવી વાત છે. પુરુષો એનાં મિત્રો માટે એની સ્ત્રી પ્રેમીકા માટે “મારો માલ”છે એવું બિન્દાસ્ત રીતે ગર્વ સાથે કહે છે. જ્યારે આજ સુધી કોઇ સ્ત્રીને એનાં પુરુષ પ્રેમી માટે “મારો માલ” છે એવું બોલતાં સાંભળી છે? નહી સાંભળી હોય.કારણકે સ્ત્રીઓને બાળપણ એક લજ્જાશીલ સંસ્કારોનાં હથોડાથી ટીપવામાં આવી હોય છે..પરિણામે એનાં મુખે આવા શબ્દો સાંભળવા ના મળે.

એક વાત ચોકક્સ છે દરેક પુરુષોને સ્ત્રીઓ માટેનુ આકર્ષણ રહેતું હોય છે. એ આકર્ષણ કુદરતી છે, પણ જરૂરી નથી કે દરેક પુરુષની એકજ પસંદગી હોય? સોળમી સદીની આસપાસનો એક સમય એવો હતો કે તેમાં સ્ત્રીનું માંસલ શરીર જેમાં ખાસ કરીને તેના ગોળ ભરાવદાર નિતંબ, ઉપસેલા સ્તન અને તેનું થોડું ચરબીવાલુ ઉપસેલું પેટ વગેરે એની સુંદરતાનાં માપદંડ ગણાતા હતા.સોળમી સદી જ નહી એ પહેલાનાં યુરોપિયન તૈલચિત્રોથી લઇ ભારતિય તૈલચિત્રો જોઇએ આનું એક પ્રમાણિક સત્ય જોવા મળે છે. કારણકે પુરુષોને આવી સ્ત્રીઓમાં વધુ રૂચી રહેતી હતી. આથી તે વખતના શિલ્પો અને ભીતચિત્રોમાં આવા જ પ્રકારની સ્ત્રી આકૃતિઓ ચિતરાએલી જોવા મળે છે.આજે જોવામાં પણ બીભત્સ લાગે તેવા ચિત્રો દોરાએલા જોવા મળી આવે છે.

થોડા વરસો પહેલા સાવ પાતળું પેટ ઘરાવતી સ્ત્રીઓ સુંદર ગણાતી. જેને ઝીરો ફિગર કહેવાતી હતી જ્યાં સાવ સુકલકડી સ્ત્રીઓ સુંદરતાનું માપદંડ ગણાતી. જે દુરથી જોવામાં અને શરીરને ચપોચપ વસ્ત્રો પહેરવા માટે સારું લાગતું. પરંતુ ખરેખર તેવી સ્ત્રીઓ પુરુષોને રોમાન્સ માટે ખાસ પસંદ નહોતી આવતી. આ સમયમાં ફેશનમાં રહેવા અને પુરુષોની નજરમાં પોતાનો દેખાવ અને જગ્યા બનાવી રાખવાની લાલચમાં યુવતીઓ પોતાની જ જાત ઉપર જુલમ કરીને ભૂખી રહેતી.કે પાતાળાં થવાની દવાઓ ખાઈ પોતાના અમુલ્ય જીવને માથે સંકટ નોતરતી જોવા મળતી હતી .

સમયાંતરે સ્ત્રીની આ માન્યતા બદલવા લાગી. કારણકે સ્ત્રી શરીરનાં સૌંદર્યની ભાષા આખરે તો તેની માંસલતા સાથે સંકળાએલી હોય છે. આ વાત નવી પેઢી જલદી સમજી ગઈ,પરિણામે હવે ફરી થોડું ભરાએલું શરીર બધાને ગમવા લાગ્યું. આમ સ્ત્રીઓ પણ ફેશન પ્રમાણે પોતાના શરીર સાથે ચેડા કરવા લાગી છે. સ્ત્રી પોતાને સુંદરતાના માપદંડમાં બાંધી રાખવા માગે છે. જે તેમની ઉન્નતિમાં અવરોધ જનક ગણી શકાય.

પોતાના જ શરીરને ઉઘાડા રાખવાની ફેશનમાં સ્ત્રીઓ “આ બેલ મુજે માર”ની પરિભાષામાં પોતાની જાતને ભૂખી નજરો સામે ધરે છે. ત્યારે સ્ત્રી થઈને આવી સ્ત્રીઓની દયા આવી જાય છે. પુરુષપ્રધાન સમાજમાં પુરુષની નજરમાં ઉચે આવવા બીજા ઘણા રસ્તાઓ છે. જેનાંથી આ સ્ત્રી શક્તિ અજાણ છે. દરેક સ્ત્રીઓ એ પોતાનામાં રહેલી સ્ત્રી શક્તિને ઓળખાવી જોઈએ અને વિપરિતિ પરિબળૉ વચ્ચે પણ એનામાં રહેલી આ સ્ત્રી શકિત જાગૃત કરવી જોઇએ.જેમ કે કલાથી લઇને વ્યવાસીક ક્ષેત્રમાં એ પોતાનું એક અલગ સ્થાન બનાવી શકે છે..અને હા,જો આવી સ્ત્રી સુંદર હશે તો ચોક્કસ એની કલામાં કે અન્ય આવડતમાં બોનસ પોઇન્ટ સાબિત થશે.તો તેમને આગળ વધતા કોઈ રોકી શકે તેમ નથી

આ મુદા પરથી એક પ્રશ્ન ચોક્કસ ઉતપન્ન થાય કે સ્ત્રીઓની સુંદરતાનું માપદંડ પુરુષો જ નક્કી કરે છે.?શું આજે પણ આઘુનિક જમાનામાં સ્ત્રીઓ માત્ર ભીની માટીનો લોંદો માત્ર છે?કે જેને પુરુષોની પંસદગી પ્રમાણેનાં આકારોમાં ઢળતું રહેવાનુ.?

આ બાબતે સ્ત્રીઓએ પોતાની અંગત દ્રષ્ટિને જરા લંબાવવી જોઈએ.સાથે સાથે એ પણ સાચું છે કે તેના સાજ શણગારને પુરુષ જ વધુ મહત્વ આપે છે.પરંતુ દરેક સ્ત્રીએ પ્રથમ પોતાની ઈચ્છાને વધુ પ્રાધાન્ય આપવું જોઈએ અને તો જ તેનામાં રહેલી શક્તિનો સાચો વિકાસ થઇ શકાશે.નહી તો તે પુરુષનું રમકડું માત્ર બનીને રહી જશે

પુરુષ-પ્રાધાન્ય” આ સમાજમાં સ્ત્રીઓ એ કેમ રહેવું વર્તવું તેના બધા નિયમો અને માર્યાદા પણ પુરુષોએ નક્કી કરેલ છે.કારણકે મોટા ભાગની પ્રજાતીમા પૈત્રુક સમાજની એક પકડ આજે પણ એટલી મજબૂત છે.

હજારો વરસોથી જાણીતા મહાગ્રંથોમાં સ્ત્રીની સુંદરતાના વખાણ કર્યા છે. શાકુંતલ કે મેઘદૂત કે આ બધા ગ્રંથોમાં સ્ત્રીઓના સૌદર્ય અને સ્વરૂપને વિલાસપ્રચુર કામુકતાથી દર્શાવેલ છે આ ગ્રંથો ગ્રંથોના લખનાર બધા પ્રુરુષ હતા.પૌરાણિક ગ્રંથો જેમકે ”રામાયણ”,માં સીતાને જ અગ્નિ પરીક્ષા આપવી પડી હતી.અંતે ઘરતીમાં સમાઈ ગઈ હતી.જ્યારે મહાભારતમાં દ્રોપદી એક અર્જુન સાથે પરણી હતી છતાં પણ કોઈ વસ્તુ હોય તેમ પાંચ ભાઈઓની વચમાં વહેચાઈ હતી.

આજે પણ સવાલ થાય છે કે “શું સ્ત્રી એક વસ્તુ માત્ર છે કે લાગણીઓથી છલકતી મીઠી નદી ?”

પૌરાણિક સમાજના આજે દેવ બની પૂજાતા પુરુષોએ જ ધર્મને નામે પ્રતિબંધો મૂકી સ્ત્રીઓને અન્યાય કર્યો છે.. સ્ત્રીને ભોગવિલાસનું સાધન માત્ર બનાવી દીધી છે.

આજે આઘુનિક યુગમાં ઈન્ટરનેટ ના ફેલાવા સાથે વિચારોની ગંદકી પણ ઝડપથી ફેલાઈ રહી છે.પુરુષો પોતાનાં અંગત મનોરંજન માટે અને જાતને ખુશ કરવા માટે સ્ત્રીઓના નગ્ન ચિત્રો અને વિડીયો જોતા ફરે છે.વાત આટલેથી જો અટકતી હોત તો સારું પરંતુ આવાજ કામુક પુરુષો આવી વિડીયો કલીપ એક બીજાને બતાવી તેમની કામુકતાને પોષે છે.આમ કરતા તેઓ ભૂલી જાય છે કે આ રીતે તે તેમની સાથે બીજાની જાતીયતાને પણ ઉશ્કેરે છે.પરિણામે સમાજમાં સ્ત્રીઓ ઉપર બળાત્કાર અને શારીરિક જોર જબસ્તીના દાખલા પણ વધતા જાય છે.

પુખ્તવયનાં પુરુષો જ નહી.અહીંયા અમેરિકામાં ચાઇલ્ડ પોર્નની પણ એટલી જ જબરદસ્ત ડીમાંડ છે.મોટે ભાગે પશ્ર્મિનાં દેશોમાં એડલ્ટરીની શરૂઆત બાર કે તેરમાં વરસે શરૂં થઇ જાય છે.હવે ઇન્ટરનેટ જેવાં હાથવગા માધ્યમનાં યુવાનીમાં ડગ મુકતાં પહેલા તરૂણ છોકરાઓ આવી વિડિયો કલિપ જોતા થઇ ગયા છે.

આનાથી વધીને સ્ત્રીઓ સામેના હિંસક ગુનાઓનું પ્રમાણ અને ઘાતકી સામુહિક બળાત્કારનું પ્રમાણ ચોંકાવનારી હદે વધી રહ્યું છે. અને સ્ત્રીઓ સામેના રોજ નવાનવા ગુનાઓની ઘટનાઓ સામે આવતી રહે છે.

આજના યુગમાં સ્ત્રીઓ પુરુષોથી ક્યાંય ઉતરતી નથી. છતાં માં બાપ જાતે દીકરીને ‘સાપનો ભારો’ માને છે અને આવાજ વહેમ અને વિચારોને કારણે ગર્ભમાં જ દીકરીને મોતના ઘાટ ઉતારવાનું હીન કાર્ય કરી લેતા હોય છે. આવા સમયે જેના સ્ત્રીની કુખે અવતર્યા છે એ પુરુષો ભૂલી જાય છે કે આજ કુખને જો ઉજાળી દેશે તો પછીનો વંશ કોણ આગળ વધારશે?.

આજે તમે દરેક જગ્યાએ જોઇ શકો છો કે સ્ત્રીઓના શરીરનો ઉપયોગ પુરુષ પ્રસાધનોની એડથી લઇને ફિલ્મ સુધીમાં થઇ રહ્યો છે. ફિલ્મની પબ્લીસીટી માટેનાં કઢંગા શબ્દોમાં અર્ધનગ્ન કપડામાં પીરસતા ગીતો હોય જ્યાં જૂઓ ત્યાં સ્ત્રી-દેહનું જ પ્રદશન થતું હોય છે. આમાં નૈતિક મૂલ્યો અને મર્યાદાઓને નેવે મૂકી દેવાય છે.સ્ત્રીની સુંદરતાનો ઉપયોગ કમાણીના સાધન તરીકે કરાય છે.સાથે સાથે દુઃખની વાત છે કે હવે સ્ત્રીઓ પણ આવી લોભામણી વાતોમાં જાહેરાતોમાં હાથે કરી પોતાનો ઉપયોગ કરવા માટે રાજી થઇ જતી હોય છે.હજુ પણ સમય છે પોતાનું હિત અહિત જાતે વિચારવું જોઈએ અને તેની માટે સ્ત્રીઓનું શિક્ષિત બનવું જરૂરી છે.
પતિ પત્નીના સબંધોમાં મોટાભાગે પતિને હંમેશા બીજી સ્ત્રીઓ પોતાની પત્ની કરતા સુંદર લાગે છે.અને તે વાત તે કોઈ પણ છોછ વગર તેની ચર્ચા કરી શકે છે.કેટલાક કિસ્સામાં પતિ પોતાની લગ્ન પહેલાની ઐયાસીના કિસ્સા કોઈ ડર વગર મિત્રોને બડાઇ પૂર્વક કહેતા હોય છે..હવે તમે વિચારો કે આ જગ્યાએ પત્નીના કોઈ જુના પ્રેમની વાત કે કોઈ નજીકના મિત્રની વાત જાહેર કરે તો તેનું વર્તન સાવ ઉલટું બની જતું હોય છે.

આ રીતે સહજીવનમાં બંધાએલા પતિ પત્નીમાં બંનેમાંથી પતિને જે કામ કરવાની છૂટ હોય તો એ કામ પત્ની કેમ ના કરી શકે?જો પત્ની કરે તો એ કામ અઘમ ગણાતું હોય તો એ કામ પતિ કેમ કરી કરી શકે? પતિ પત્ની એક રથમાં બે પૈડાં છે તો એક બીજામાં ફર્ક કેમ?કહેવાય છે કે સ્ત્રી પુરુષની અર્ધાગીની છે.તો સંવેદનાની બાબત બંને અંગોમાં સમાન લાગું પડે છે..એક અંગ લકવાગ્રસ્ત હોય તો આખું શરીર પર એની અસર દેખાય છે. આ બાબત સહજીવનને પણ લાગુ પડે છે. આ વિચારવા જેવી બાબત છે.

સમાજમાં પુરુષોને આબરૂ કે કૌમાર્ય જેવું કોઈ બંધન હોતું નથી.ઉપરાંત પુરુષ સ્ત્રીને પોતાની સંપત્તિ માને છે. તેમને છૂટ હોય છે ગમે તે સાથે સહશયન કરવાની અને આજ કારણે વૈશ્યાલયો છાનાછપનાં ચાલતા જ રહે છે.ઘણા પતિદેવો ધધાંનાં કામસર મુંબઇ દિલ્હી જેવાં શહેરોમાં જતાં હોય છે. એમાનાં ઘણાં પતિદેવો અન્ય સ્ત્રીઓ સાથે છાનાછપના ઐયાસી કરતાં હોય છે.

લગ્નબાદ સ્ત્રીને પતિ સાથે નવા ઘરમાં નવી જગ્યાએ નવા લોકોની વચ્ચે પોતાની જાતને એડજેસ્ટ કરવું પડે છે.નવેશરથી જીવનને ગોઠવવું પડે છે. , ત્યારે તેને ખાસ જરૂર પડે છે પ્રેમ અને વિશ્વાસની.પત્ની હંમેસા તેનાં પતિની નજરમાં સુંદર દેખાવવાનો પ્રયત્ન કરતી રહે છે. કારણ તેને ગળથૂથીમાં પીવડાવવામાં આવે છે કે તારું સાચું માપદંડ તારી સુંદરતા છે અને આ બાલાગોટી તેને બાહરી સુંદરતાથી આગળ વધવા દેતી નથી.સ્ત્રીના મગજમાં બાળપણથી જ એવું ઘુસાડી દેવામાં આવે છે કે તારું ચારિત્ર્ય એ જ તારી મોટામાં મોટીને કિંમતી સંપત્તિ છે.

જમાનો બદલાઈ ગયો છે.દીકરીઓને તેમની મહત્તા સમજાવવી પહેલી ફરજ માં બાપની બનેની છે.

દીકરી એતો પારકી થાપણ, સ્ત્રીઓનું નશીબ વાકું હોય છે, તેના નસીબમાં આખી જિંદગી ઢસરડા જ કરવાના લખ્યા છે, તે ખીલે બંધાએલી ગાય છે. આવી અનેક નકારાત્મક ઉક્તિઓમાંથી સ્ત્રીઓને નાનપણથી બહાર કાઢવી જોઈએ. સ્ત્રીઓમાં રહેલો શંકા ઈર્ષ્યાભાવ, અસલામતીની ભાવના તેમજ તેનામાં રહેલો જ્ઞાનનો અભાવના કારણે તેનામાં એક પ્રકારની લઘુતાગ્રંથિ ઉત્પન્ન કરે છે જેના કારણે તે હંમેશા કચડાએલી રહે છે.

આજનાં આધુનિક ડિઝીટીલ યુગમાં સ્ત્રીએ હવે ખરેખર જાગૃત થવાની જરૂર છે. સમાજની ઉન્નતી માટે સ્ત્રીઓની સુંદરતાને છોડી તેમને એક વસ્તુ કે શો પીસ ને બદલે શક્તિ સમજવામાં આવે તો ઘણું બધું બદલાઈ શકે તેમ છે. કારણકે આવનાર ભાવી પેઢીના સારા નરશા ભવિષ્યનો આધાર સ્ત્રીઓ છે

“શકિત તરીકે પૂજાતી સ્ત્રીઓએ ખરેખર એક શકિત થઇને બહાર આવવું પડશે.”

“સ્ત્રી શક્તિ જિંદાબાદ ”

-રેખા વિનોદ પટેલ
(ડેલાવર..યુએસએ)