બાળક એડોપ્શન અને રંગ ભેદ

વ્હાલી બેન,
આજે ધણા વખત પછી પત્ર લખું છું. છેલ્લા થોડા સમયથી હું મારા કામમાં બહું વ્યસ્ત હતી.એ જ કારણ હતું બાકી હું અહીના બીઝી સમયમાં પણ તને બહુ યાદ કરતી હતી.તેનું ખાસ કારણ એ છે કે મારી અડોશ પડોશમાં થતા અવનવા બનાવો.

બેન…., તે થોડા સમય પહેલા મને જણાવ્યું હતુકે બાજુ વાળા ભાભીને બાળક ના થવાના એંઘાણ દેખાતા તેમાંના સાસુએ ભાભી સામે છૂટાછેડા આપવા માટેની  માગણી કરી હતી.
આપણા દેશમાં પ્રવર્તતી અમુક માન્યતાઓ બહું અજીબ અને મનને વિચલિત કરનારી હોય છે.બાળક નાં થાય તો શા માટે માત્ર અનેમાત્ર સ્ત્રીને દોષ દેવાય છે.શું બાળકનો જન્મ એ જ સ્ત્રીનું એક માત્ર કાર્ય ગણાતું હશે?શું પુરુષમાં બાળક પેદા ના કરી શકે એવી ખામી હોવાની શક્યતાઓ પણ રહેલી હોય છે.

જો કોઇ યુગલને પોતાનું બાળક નાં હોય તો શું બીજાના તરછોડાએલા બાળકને પોતાનું કરી શું બાળકનું સુખ પ્રાપ્ત નાં થઇ શકે?હું તો માનું છુ કે આ બધું  થઇ શકે  છે બહેન.બસ આપણે આપણી જૂની રૂઢીચુસ્ત માન્યતાઓને સમય અનુસાર બદલવી જોઈએ .

મારી સોસાયટીના છેવાડે આવેલું એક નાનકડું સુંદર મજાનું હાઉસ છે.એ હાઉસમાં  છેલ્લા પાંચ વર્ષથી પાંત્રીસની આસપાસની ઉમર ઘરાવતું એક અમેરિકન યુગલ રહે છે.બંને પતિપત્ની કોઈ સારી કંપનીમા જોબ કરે છે.છેલ્લા દિવસોથી એની પત્ની જીમીને હું ઘરે જોઉં છું.અત્યાર સુધી તો અહી વિન્ટર હતો તો લોકોની બહાર અવરજવર ઓછી દેખાતી અને કોના ઘરમાં શું ચાલી રહ્યું છે તેની જાણકારી નહીવત હોય છે.

હવે સ્પ્રિંગની શરૂવાત થઇ છે અને બેન તું તો જાણે છે કે મને બહાર ગાર્ડનીગ કરવું બહુ ગમે છે.બે ત્રણ દિવસથી રોજ સવારે હું જીમીને સ્ટ્રોલર ગાડી લઈને તેના નાના બાળકને લઇ ફરવા જતી જોઉં છું. છેવટે કુતુહલતા વશ હું આજે તેને પૂછી બેઠી.

“જીમી,આ તારી બેબી છે? મને તો તું પ્રેગનેન્ટ હતી તેની પણ જાણ નહોતી”

જવાબમાં તે મીઠું હસીને બોલી ” હા મારી બેબી છે,પણ પ્રેગનેન્સી વિનાની છે,કારણે કે આ બાળક મેં એડોપ્ટ કરેલું છે ”

તેની વાત સાંભળી હું નજીક ગઈ તો આભી બની ગઈ.ગોરી ગોરી સુંદર રૂપાળી જીમીના સ્ટ્રોલરમાં પાતળું કાળું પાંચ છ મહિનાનું બાળક ઊંઘતું હતું.

“નેહા……,જોઇ લે મારી કેટલી વ્હાલી લાગે તેવી બેબી છે?”જીમી ખુશ થતા બોલી.

હા જીમી,બહુ જ વ્હાલી લાગે તેવી છે તારી બેબી.”મારાથી પ્રીટી શબ્દ નાં બોલાયો.કારણકે આપણે માત્ર રંગને સુંદરતા માં ગણાતા આવ્યા છીએ.

વાતવાતમાં જાણવા મળ્યું કે જીમીને બાળક થઇ શકે તેમ નહોતું આથી તેમણે ઇથોપિયા જઈ બાળક દત્તક લીધું.જીમી અત્યારે તેની સારી જોબ ઉપર ત્રણ મહિનાની રજાઓ કપાતા પગારે લઇ અને પોતે ઘરે રહીને પોતાના બાળકની કાળજી લે છે.જીમીની માન્યતા પ્રમાણે જો કોઈને સુખ આપવુ જ હોય તો સુખીને સુખ આપ્યા કરતા જરૂરીયાતને સુખ આપવામાં વધુ ખુશી મળે છે.

મારી બહેન,આ વાત ઉપરથી મને થોડા સમય પહેલાના બહુ ચર્ચિત સમાચાર પણ યાદ આવી ગયા.

અમેરિકાની ખ્યાતનામ અભિનેત્રી એન્જોલીના જોલીએ પણ આજ રીતે એક ઈથોપિયાના બાળકને એડોપ્ટ કર્યું હતું.જ્યાં રંગભેદના ગાણા ગવાય છે તેવા દેશમાં આમ જોતા મને ક્યાય રંગભેદ જણાતો નથી.હા મનભેદ અવશ્ય જણાતો હશે.

હા સાચું છે કે શ્વેત અશ્વેત વચ્ચે એક અંતર કાયમ રહ્યું છતાં પણ થોડા ઘણા મનબેદને બાદ કરતા અહીની પ્રજા બહુ ઝડપથી બદલાવને અપનાવી લે છે.એજ્યુકેશનલ કે પ્રોફેશનલ બેક ગ્રાઉન્ડ્ઝ પર દુનિયાના જુદા – જુદા દેશોમાં કેટલાય લોકો રોજ અમેરિકાના જુદાજુદા એરપોર્ટ ઉપર ઠલવાય છે અને અહી આવતા દરેક પોતપોતાની જરૂરીયાત મુજબ ગોઠવાઈ જાય છે.

જ્યારે આપણા દેશમાં તો વર્ષોથી વસવાટ કરી રહેલા,આપણા ઘરઆંગણે વસતા લોકો સાથે એક અંતર આખીયે છીએ. આજે જ્યારે પણ ભારતમાં જાતિવાદની વાત આવે ત્યારે અમેરિકાની રંગભેદની વાત અચૂક થાય છે.પણ તે યોગ્ય નથી કારણકે અહીનો રંગભેદ તે શ્વેત અશ્વેત વચ્ચેનો છે.આ બંને અલગ પ્રજાતી છે.જે અલગ અલગ ખંડોમાંથી આવેલી હતી. શ્વેત પ્રજા મૂળ યુરોપના દેશોમાંથી આવીને અહી વસી હતી.જ્યારે અશ્વેત આફ્રિકાના દેશોમાંથી કામ કરવા લવાએલી પ્રજા હતી તેમનો રંગ રૂપ બોલી અને વિચારશક્તિ બધુજ સાવ ભિન્ન હતું આથી બંને વચ્ચે એક અંતર હોવું સ્વાભાવિક છે.

જ્યારે આપણા દેશમાં દેશમાં એક સરખા રંગ રૂપ અને બોલી વાળી આર્યવંશની પ્રજા વચ્ચે તો જુના સમય કાળથી બ્રામણ,વૈશ્ય,ક્ષત્રિય અને ક્ષુદ્ર એવા ચાર ભાગ પાડી દેવાયા હતા. પછી ઉચનીચ એવા જાતીય ભેદભાવ થયા અને એક સરખા દેખાવ અને એકજ ભૂમિના લોકો વચ્ચે અણગમાના બીજ રોપાયા.જુના સમયમાં ઉચ્ચવર્ણનાં લોકો સામે ક્ષુદ્ર સમાજનો માણસ પસાર થાય તો માથા પર ચપ્પલ મુકીને પસાર થવું પડતુ.હદ તો ત્યા સુધી થતી કે ઉચ્ચવર્ણ સિવાયનાં લોકોને ગામનાં કુવામાંથી પાણી સુધ્ધા ભરવાની મનાઇ હતી.

આ જાતીય ભેદભાવે હજારો વર્ષોથી માણસથી માણસને દુર કરવામાં ભાગ ઘણૉ મહત્વનો ભજવ્યો.ભારતમાં અટક ઉપરથી માણસનો વર્ગ નક્કી થાય છે કે એ કઈ કોમનો છે.એ જાણી શકાય છે.અને આ ઉપરથી તે સુદ્ર છે કે ઉજળીયાત છે એવા અણગમતા શબ્દોનો પ્રયોગ થાય છે.

જ્યારે અમેરિકામાં આ રીતે અટકનાં નામે વ્યવહારમાં કોઈ ઉચનીચ જેવું છે જ નહિ ,અહી અટકો ઉપરથી કોઈની ઉચનીચ કે જાતી પ્રજાતિ નક્કી થતી નથી.આ દેશમાં લાખો લોકો બહારના જુદાજુદા દેશોમાંથી આવ્યા છે અને સમયાંતરે અહીના વતની બની ગયા છે.અને એક બીજી જ્ઞાતિઓ તથા વિભિન્ન પ્રજાતીના સાથેના આંતરવિવાહને કારણે હવે અમેરિકામાં મિક્સ પ્રજાની સંખ્યામાં ખાસ્સો એવો વધારો થયો છે. અને જેના પરિણામે અહી રંગભેદ ઘટતું જાય છે.

ખેર બહેન ભાભીના સાસુને આ વાત જરૂર જણાવજે.બની શકે કે તેમનું મન બદલાઈ જાય.

લી . તારી બહેન

રેખા પટેલ (વિનોદિની)
ડેલાવર (યુએસએ )

 

કવિતા : સ્ત્રી – પુરુષ …….

કવિતા : સ્ત્રી – પુરુષ …….

હે સ્ત્રી તું છે કોણ? …..
તું ચંચળ છે કે ઘીર ગંભીર છે? તું છે મનચલી કે સાવ સરળ છે?
ઓ પુરુષ ! હું હવા છુ, હું નદી છુ ,તરંગ છુ ,હું એકમાં “અનેક” છું,

નારી ,તું મારી કવિતા છે ,વાર્તા છે,તું એક વણ કહેલ કથા છે
તારામાં જીવન જડે,તારું સૌંદર્ય મુજને અડે,કહે મુજમાં તુજને શું ગમે?

હે પુરુષ, તું છે કોણ? …..
શું તારામાં કાયમ રહેતો અહં છે ? કે મનમાં વસતો વહેમ છે ?
ઓ સ્ત્રી ! હું પથ્થર છું ,પર્વત છું, પણ તારામાં રહેતો હું “એક ” છું

નર ,તું જોરાવર છે, તું ખાસ કઠણ છે,એકનું એક પઠન છે.
તારા મહી નાં કઈ ખાસ જડે ,તારૂ મુજ તરફનું બસ વ્હાલ ગમે.

બની પુત્ર કે પિતા ,બની પ્રેમી અને પતિ એ વ્હાલ કાયમ રાખજે ,
નહિ તો મને દુર સદા તું ભાસજે …. નારી.
-રેખા પટેલ (વિનોદિની)

 

આવી દિલાવરી અને અમેરિકામાં?

માનનીય રંજનબેન ,
આજે તમને પત્ર લખવાની બહુ ઈચ્છા થઇ આવી.એનું એક ખાસ કારણ છે કે જ્યારે અમે સ્કુલમાં ભણતા હતા ત્યારે તમે અમને ગુજરાતી ભાષા શીખવતા હતા અને વાતવાતમાં હંમેશા એક સલાહ આપતા કે તમારી પાસે દસ પૈસા હોય તો તેમાંથી એક પૈસો જરૂરીયાત વાળા માટે ખર્ચવો જોઈએ.તમારી વાત સાચી છે પણ કેટલા આ પ્રમાણે વર્તે છે? હું પોતે પણ બહુ જરૂરીયાત વાળું કોઈ દેખાય તો થોડા દાન પુણ્ય સમજી કરી લઉં છું છતાં આજે મેં જે સાભળ્યું તે વાતે મને તમારી યાદ અપાવી દીધી એટલે ખાસ તમને યાદ કરીને હું પત્ર લખવા બેસી  ગઈ.

આજે અમારા ટાઉનમાં અહી ચાલતું ગુજરાતી સમાજનું સંમેલન હતું. હું અને મારા પતિ ત્યાં ગયા હતા.એ સંમેલનમાં મારી નવીનવી મિત્ર બનેલી કેતકી મળી.એ બહુ ખુશખુશાલ દેખાતી હતી .મને જોતાજ વળગી પડી અને કહે કે,”નેહા,મારી પાસે એક ગુડ ન્યુઝ છે.મારા પતિ મેહુલ જ્યાં કામ કરતા હતા તે કંપનીએ તેમને પચાસ ટકાની પાર્ટનર શીપ આપી છે તે પણ કોઇ પ્રકારનું રોકાણ કર્યા વિના!!”

કેતકીની વાત સાંભળીને હું તો અચંબામાં પડી ગઈ,અને વિચારવાં લાગી કે  આમ કેમ બની શકે?આમ તો હું જાણતી હતી કે મેહુલભાઈ તે કંપનીમાં છેલા પંદર વર્ષથી પૂરી ઈમાનદારીથી કામ કરતા હતા.એ એની જોબ હતી.આજે એ જ કંપનીમાં આજે પચાસ ટકાની ભાગીદારી મળી.?”

નેહાની ખૂશીને વધાવવા મે ખૂશી બતાવતા કહ્યુ,”વાઉ,વેરી ગુડ,આ તો બહુ જ સરસ ન્યુઝ છે કેતકી”
એ પછી મેં આગળ પૂછ્યું ” જો તને વાધો નાં હોય તો આ કેમ બન્યું એનું કારણ મને જણાવીશ તો મને ગમશે.”

ત્યાર બાદ કેતકીએ મને જે જણાવ્યું તે બહેન હું તમોને અહીંયા લખીને જણાવું છું.” મેહુલભાઈના બોસ મિસ્ટર જેક રોનાલડૉ મુળ અમેરિકન છે.એને બે દીકરા છે,અને એનાં બંને દીકરા મિ.જેકથી અલગ રહે છે.બંને દીકરા બહુ દુર નથી રહેતા છતા પણ  ભાગ્યે મિસ્ટર જેકની સંભાળ લેવા તો ઠીક દીકરા હોવાને નાતે તેમની ખબર લેવા પણ આવતા નથી.એક દિવસ અચાનક મિ.જેકની તબિયત અચાનક લથડી ગઇ ત્યારે મેહુલભાઈ બે દિવસ સુધી કોઈ પણ સ્વાર્થ વિના તેમની સાથે રહ્યા  .આ પહેલા જ્યારે જ્યારે મિ.જેકની તબિયત ખરાબ થતી મેહુલભાઈ  તેમને અંગત સ્વજનની જેમ સાચવતા હુંફ આપતા અને સાચા હ્રદયથી મિ.જેકની સેવા કરતા અને કંપનીના કામની સાથે એને દવા સમયસર લીધી કે નહી એ ફોનમાં પુછી લેતા હતા.મેહુલભાઇનો સ્વભાવ પહેલેથી પરોપકારી હોવાથી એના સગાવ્હાલામાં પણ કોઇને તકલીફ હોય તો એનાંથી બનતી મદદ કરતા.કંપનીનું કામ  જાણે પોતાનું જ હોય તેમ પૂરી ઈમાનદારી અને મહેનતથી કરતા હતા.આ જ કારણસર મિ.જેકને મેહુલભાઈ ઉપર બહુ સ્નેહ હતો તે કંપનીનાં અન્ય સ્ટાફ મેમ્બરને પણ જાણ હતી.પંદર વર્ષમાં મેહુલભાઇની નિષ્ઠા જોઇને મિ.જેક પછી કંપનીમાં એક મહત્વનાં હોદા પર બિરાજતા હતા. કદાચ આ બધાનો ગુણ ગણીને તેમના બોસે તેમને પોતાના સમજીને કંપનીમાં ભાગીદાર બનાવ્યા .

ઉપરોકત વાત બધી સાચી રંજનબેન,તમે જ કહો કે મેહુલભાઇ જેવા આપણા દેશની ધણી કંપનીમાં ઈમાનદાર કર્મચારીઓ હોય છે,છતાં પણ કદી સાભળ્યું છે કે કંપનીનાં બોસનાં પોતાના સંતાનોના હોવા છતાં પોતાની અડઘી મિલકત કોઈ કર્મચારીને આપી દે?સાચું કહું રંજનબેન,આ બધુ અહીયાં જ  શક્ય બને છે.

બાકી તમે જાણો છો કે આપણા દેશમાં તો સાવ અણધણ એવા વારસદારો પણ ગાદી પતિ બની બાપની મહેનતને પાણીમાં ડુબાડી દેતા હોય છે અને આ વાતની ખાતરી હોવા છતાં દરેક બાપ પોતાના વારસદારને જ બધું સોપતા જાય છે.

મિસ્ટર જેક માત્ર પૈસાથી મોટા નહોતા.તે વિચારો અને દિલ પણ મોટા હતા.તે સમજી ગયા હતા કે પોતાની કંપનીને આગળ ચલાવવા માટે અને પોતાનો સહુથી મોટો સહારો મેહુલભાઇનો છે.મેહુલભાઇની છેલ્લા પંદર વર્ષની એકધારી નિષ્ઠા અને  મહેનતના બદલામાં આ વૃદ્ધ બનતા જતા મિ.જેક દ્રારા તેમને કંપનીમાં પચાસ ટકાના ભાગીદાર બનાવીને અશક્ય હોય એવુ વળતર ચુકવ્યું હતું.

આપણે માનતા હોઈયે છીએ કે આપણી દરેક વસ્તુ ઉપર આપણાં સંતાનોનો જ  માત્ર  હક હોય છે.આ વાતને આમ વિચારવામાં એ ભૂલી જઈએ છીએ કે જે સ્થાને આપણે પહોચ્યા છીએ,એ પ્રગતિનાં  પાયામાં કે ચણતરમાં કેટલા બધાની મહેનત રહેલી હોય છે.

હા બહેન હમણાં થોડા સમય પહેલા એક દાખલો આપણા દેશમાં સુરતનાં હીરા ઉધોગનાં અગ્રણી એવા સુરતનાં નાના વરાછા સ્થિત હરે કૃષ્ણ ડાયમંડના માલિક શ્રી સવજી ધોળકીયાની કર્મચારીઓના કર્મને સન્માનવાની અનોખી પહેલ કરીને ૨૭૦ કર્મચારીને ઘર અને ૫૭૦ કર્મચારીને જવેલરીની ભેટ આપી હતી. પેઢીના ૭ હજાર કર્મચારીઓની વચ્ચે દિવાળી બોનસ તરીકે ચમચમાતી ફીઆટ, પુન્ટો ઇવો કાર  આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની હતી.આ કાર્યક્રમ કર્મચારીઓને ૪૫૦ કાર સાથે ઘર અને જવેલરીની ભેટ આપવામાં આવી હતી

એવા જ એક બીજા ગોવિંદભાઇ ધોળકીઆ છે. જેમને કન્યા કેળવણીને ઉત્તેજન મળે તે હેતુથી વી. એન. ગોધાણી કન્યા વિદ્યાલય સ્થાપીને શહેરને આદર્શ શિક્ષણ આપતી એક નમૂનેદાર સંસ્થા પૂરી પાડી છે, જેમાં 3,000 કન્યાઓ શિક્ષણ પામે છે. પોતાના વતન દૂધાળામાં પણ સંતોકબા ધોળકિયા પ્રાથમિક સ્કૂલનું નિર્માણ કર્યં. દામનગર ગુરુકુળમાં પણ માતુશ્રી સંતોકબહેન લાલજીભાઈ ધોળકિયા હાઈસ્કૂલનું નિર્માણ કર્યુ.

એ ઉપંરાતઅમદાવાદ-અમરેલી હાઈ-વે રોડ પર ટીંબી – તા. ઉમરાળા ખાતે આવેલી આ હાસ્પિટલમાં આજે ગુજરાતના ખૂણે-ખૂણેથી દર્દીઓ આવે છે. રોજે 500થી 600 દર્દીઓને ઓપીડી સારવાર, સોનોગ્રાફી, એક્સ-રે, લેબોરેટરી તપાસ, તમામ પ્રકારની દવાઓ, નાનાં-મોટાં ઓપરેશનો, તેમજ દર્દીઓને તથા તેમનાં સગાંઓને ઉત્તમ પ્રકારનું જમવાનું અને રહેવાની સગવડ સંપૂર્ણ વિનામૂલ્યે આપવામાં આવે છે.

આપણા દેશમાં પણ આ પ્રકારની પહેલ થતી જોઇને મને પણ આંનદ થાય છે.રંજનબેન બસ અહીંયા મારો પત્ર પૂરો કરૂં છુ.
-રેખા વિનોદ પટેલ
ડેલાવર (યુએસએ)

 

छूटे तेरा साथ आये ये ख़याल भी, तो ये लगता है गुनाह किया हमने,

दुनियादारी की भीड़मे तनहा हुँ,क्यूँ अपने वजूद में खो नहीं सकता?
मेरी आदत है मुस्कुराने की बस यही एक वजह में रो नहीं सकता.

दिनके उजालो से रातके सन्नाटे तक सिर्फ तेरा ही इंतज़ार है रहता,
अब तेरे बिना जीने की आदत सी हो गई है,फिर भी सो नहीं सकता.

मेरी ग़ज़लें तेरी लिखावट लगती है, कैसे में अपना नाम लिख दू?
में सरेआम ये इलजाम चोरी का खुद अपने सर पर ढो नहीं सकता.

देखता हुँ में जब भी आइना ,मेरे बदले तेरा ही तेरा अश्क नजर आता है,
अब तो मान भी ले मेरी बात, तेरे बिना मेरा वजूद हो नहीं सकता.

छूटे तेरा साथ आये ये ख़याल भी, तो ये लगता है गुनाह किया हमने,
पर छोड़ दूँगा में साथ क़यामत के दिन,तेरा बुरा कर तो नहीं सकता.
-रेखा पटेल (विनोदिनी)

 

Happy Mother’s day વારસદાર …રેખા વિનોદ પટેલ

આજે મારા મનને ઉચાટ હતો.એ ઉચાટનું કારણ હતું અમારા વ્હાલા બા.હું સવારથી જોતી હતી બાની જીભે શ્રીનાથજીનું સતત સ્મરણ ચાલુ હતું અને ચહેરા ઉપર એક આશંકાનો ઓછાયો સ્પષ્ટ દેખાઇ આવતો હતું.એનું કારણ હતું મારા ગર્ભમાં પાંગરતો મારો ચાર માસનો ગર્ભ.એવું પણ નહોતું કે મારૂ આવનારૂ બાળક પહેલું બાળક હતું પણ બે દીકરીઓ પછી ખાસ બાના આગ્રહને વશ થઈ અમે આ ત્રીજા બાળક માટે વિચાર્યું હતું. તેમના અતિ આગ્રહને વશ થઈ અને ખાસ મારા આવનારા બાળકની સ્થિતિની જાણ માટે હું આજે સોનોગ્રાફી ટૅસ્ટ  માટે તૈયાર થઇ હતી .આવનાર બાળકની જાતી ગમે તે હોય હું તેને હર્ષથી આવકારવા થનગનતી હતી અને મારા સાથમાં સાથ આપવા મારા પતિ શ્રીકાંત પણ તૈયાર હતા.એક રીતે જોઇએ તો ગર્ભ પરિક્ષણ ગેરકાઇદેસર છે.છતાં પણ ઘરનાં વડીલનાં આગ્રહ અને આગલા સંતાનોમાં બે દીકરી હોવાથી આ કામ માટે મે મારી જાતને તૈયાર કરી હતી.

હું જાણતી હતી કે શ્રીકાંત અને બાને બે દીકરીઓ પછી તેમનો વારસદાર તરીકે દીકરો જોઈતો હતો.એક માં તરીકે હું પણ ઇચ્છતી હતી કે એક દીકરો હોય તો સારું,પણ મને કઈ શ્રીકાંત કે બા જેવો દીકરાનો મોહ નહોતો.મારે મન મારા સંતાન દીકરી હોય કે દીકરો હોય મારા માટે જીગરના ટુકડા હતા .

શ્રીકાંત મારી સાથે આવવવાના હતા પણ આજે એને કોઈ કારણોસર શહેરથી બહાર જવાનું થતા હું એકલી ડોક્ટર સ્મિતાબેન શાહની હોસ્પીટલમાં પહોચી ગઈ.આ મારી ત્રીજી પ્રેગનેન્સી હતી દરેક વખતે ડોક્ટર સ્મિતાએ જ ડૉકટર તરીકે પ્રસુતી કરી હતી.તેથી મારે તેમની સાથે હવે એક પોતીકી ઓળખાળ થઈ ગઈ હતી.
મારો નબર આવતા હું તેમની કેબિનમાં  દાખલ થઈ
“આવ…..,ઘરતી કેમ છે તું? તારી તબિયત કેમ છે? ” કહેતા તેમણે મને સસ્મિત ચહેરે આવકારી અને બોલ્યા,”જો આજની સોનોગ્રાફી તારા ગર્ભમાં રહેલા બાળકની તંદુરસ્તીની જાણ માટે જ કરવાની છે.છતાં તારા આગ્રહને વશ થઇને  જો શક્ય હશે તો બાળકની જાતી વિષે જણાવીશ.પરંતુ દીકરી હોય તો પણ તારી હાલત જોતા આ સ્થિતિમાં એબોર્શન શક્ય નહી બને.”
“હા સ્મીતાબહેન હું જાણું છું અને મારે એવું કંઈ જ કરવું પણ નથી.આતો મારા સાસુના આગ્રહથી હું આ કામ માટે રાજી થઈ છું”.મેં દ્રઢતા થી જવાબ વાળ્યો.

લગભગ અડઘો કલાક ચાલેલી સોનોગ્રાફીની પ્રક્રિયા દરમિયાન મારી બેડનાં બાજુમાં રહેલા ટીવી મોનીટર માં હું મારા બાળકનો બનતો જતો આકાર જોઈ ખુશ થતી હતી.આ બધું જોવામાં હું સદંતર ભૂલી ગઈ હતી કે આ છોકરો હશે કે છોકરી ? હું તો બસ આ અદભુત દ્રશ્યને માણી રહી હતી,અને ભગવાન પછીની બીજી મને મળેલી આ સ્ત્રી શક્તિને પામીને મનોમન પોરસાતી હતી. એક બાળકને જન્મ આપવો એટલે કે જાણે શૂન્યમાંથી વિરાટ સર્જન કરવું.જીવનું સર્જન કરવાની શકિત કુદરત પછી એક નારી જ કરી શકે છે.

ડોક્ટર સ્મિતાના અવાજે મારી તંદ્રા તોડી નાખી,” ઘરતી….,તારા ગર્ભમાંનું બાળક દીકરો છે”.
મારી આંખોમાં ખુશીના આંસુ ચમકી ગયા.કારણકે હું મારા પતિનું અને મારા માં સમાન સાસુનું સ્વપ્ન પૂરું કરવા જઈ રહી હતી.

બધી ડૉકટરી તપાસ પતાવી હું ઘર તરફ રવાના થઇ.રસ્તામાં કેટલાય વિચારો સામા પ્રવાહની જેમ ધસી આવતા હતાં અને હું મને કમને આ વિચારોને પાછા ધકેલવા પ્રયત્ન કરતી ….. “શું દીકરા, દીકરીમાં ફર્ક કરવો જરૂરી છે? શું ફર્ક પડી જાય છે બંનેમાં કે આજનો ભણેલો ગણેલો સમાજ પણ દીકરીઓને આવકારી ખુશ નથી થતો.હા દીકરો કુળમાં બાપનું નામ રાખે છે પણ દીકરીઓ બે કુળમાં બાપનું માં ઉજાળે છે આ વાતને કેમ ભૂલી જવાય છે? દીકરો અર્થીને કાંધો આપે છે તો દીકરી જીવતરને કાંધો આપે છે તે કેમ કરીને ભૂલી જવાય ?

મહા પરાણે મારા મનને શાંત કરીને એક નવો નિશ્ર્ચય મનોમન કરીને હું ઘરમાં પ્રવેશી. મારા અંદર પગ મુકતાની સાથેજ બા સામે ઘસી આવ્યા.કઈ પણ બોલ્યા વિના મારા માથેથી પાણી વાળી બહાર રેડી આવ્યા પછી હાથ પગ ઘોઈ મારી પાસે આવી ત્વરાથી બોલ્યા “ધરતી શું શુભ સમાચાર લાવી ?”

મારા નિશ્ર્ચયને અમલ મુકવા માટે પ્રતિબધ્ધ હતી અને એનો અમલ કરવા માટે મારી સાસુ સામે આંખોમાં એક ચમક દેખાડી આવીને લુપ્ત થતી બતાવી અને નીચું જોઇને બોલી”બા દીકરી છે.”

બાના ચહેરા સામે જોવાની મારી હિંમત નહોતી.બાના દિલને દુભાવતા મારું મન કોચવાતું હતું છતાં પણ તેમને દીકરા અને દીકરીનાં ફર્કમાંથી બહાર કાઢવા માટે મારે આવુ કરવું જરૂરી હતું.

બા પણ મારી જવાબ સાંભળીને કંઇ પણ બોલ્યા વિના એનાં ઓરડામાં ચાલ્યા ગયા.ના મને પાણીનું પૂછ્યુ કે ના જમવાનું પૂછ્યું.મારું ભૂખ્યું પેટ પોકાર પાડતું હતું.આથી જાતે રસોડામાં જઈને મેં હસતા મુખે શાંતિથી ભરપેટ જમી લીધું.

આખો દિવસ ઘરમાં એક અજબ શાંતિ પથરાએલી રહી. સમય થતા ઝરણા અને પાયલ સ્કુલથી ઘરે આવી ગયા.આમ તો રોજ બા તેમને  નાસ્તો બનાવી આપતા પણ આજે આ બધું કામ મારે કરવું પડયું .છેક સાંજે શ્રીકાંત ઘરે આવ્યા ત્યારે જ બા તેમના ઓરડામાંથી બહાર આવ્યા. બાનો ઉતરેલો ચહેરો જોઈ તે પણ સમજી ગયા કે  શું સમાચાર આવ્યા હશે.બધા ચુપચાપ ખાઈને ઉભા થયા.

બધાએ જમી લીધા પછી બાનાં દુઃખી ચહેરા પર નિરાશા જોઈને શ્રીકાંત બોલ્યા  “બા આપણા નશીબમાં દીકરાનું સુખ નહી હોય.હવે દીકરાને ભૂલીજા.જો આપણા હાથમાં કશું નથી.આ બધું તારા શ્રીનાથજી બાવાની કૃપા છે કે આપણે બધા ખુશ અને સુખી છીએ,અને આજે જ મને કંપનીમાંથી બઢતી મળી છે.તો તું એમ સમજ કે ઘરમાં લક્ષ્મીના પગલા પડવાના.” હું શ્રીકાંતનીસમજ ઉપર વારી ગઈ.

પણ થાય શુ?બાને તો બસ વારસદાર જોઈતો હતો.અંતે આખા દિવસનું મૌન તોડી બા બોલ્યા,” ધરમાં લક્ષ્મી તો આ બે પહેલેથી જ તારી વહુ લાવી છે. મારે તો મારા કુટુંબનો વંશવેલો આગળ વધારનાર દીકરો જોઈએ છે.જેની પાછળ તારું નામ રાખે તેવો એક વારસદાર જોઈએ છે.

મારી તરફ જોઇને બા બોલ્યા,” હું તો કહું છું વહુ!આ વખત એબોર્શન કરાવી દ્યો અને ફરી એક વખત પ્રયત્ન કરી જુઓ સહુ સારા વાના થશે.”

બાની વાત સાંભળતાં હું સફાળી ઉભી થઈ ગઈ અને મક્કમતાથી બોલી,જુવો બા…….,આ બાબતે આવો વિચાર જ ના કરશો.આ કોઈ કાળે શક્ય નથી. આવનાર બાળક દીકરો હોય કે દીકરી મારે મન બેવ સરખા છે,અને હા બા,હું અને તમે પણ દીકરી તરીકે જ જન્મયા હતાં.જો આપણા મા બાપ તમે આ જેમ કહો છો તેવું વિચારી આપણા જન્મને અધૂરા માસે રોક્યો હોત તો શું અહી આ જગ્યા ઉપર ઉભા રહી શક્યા હોત ?” મને પહેલી વખત આમ ગુસ્સે થઈ જતા જોઈ બધા થિજી ગયા.પછી કોઇ આગળ બોલ્યા નહી.બા એનાં રૂમમાં ચાલ્યા ગયા.બાના ગયાં પછી શ્રીકાતે મારા બરડા પર પ્રેમથી હાથ ફેરવ્યો અને શ્રીજીબાવાની છબી તરફ આંગળી ચીંધીને બોલ્યા,”એ  જે કરે છે એ સારા માટે જ કરે છે.”

આ ધટનાં બન્યા બાદ શરૂ શરૂમાં બા મારા ખાવા પીવાનું ઘ્યાન રાખતા નહોતા.હું બધું હસતા મ્હોએ જાતે કરતી અને શ્રીકાંત પણ મને ઘરકામ અને બીજા કામોમાં યથાશક્તિ મદદ કરતા હતા.છેવટે મને સાતમો મહિનો બેસી ગયો. હવે બાના માખણ જેવા હૈયા ઉપર પરાણે લગાવેલું નારિયેળ જેવું સખત કવચ ધીરેધીરે તૂટી રહ્યું હતું અને અંદર રહેલી મીઠાશ અને નરમાશનો અનુભવ મને થવા લાગ્યો હતો. હું પણ જાણતી હતી કે બાના મીઠા સ્વભાવને લાંબો સમય વહેતો રોકવો શક્ય નહોતો.હું પણ જાણે કઈ નથી બન્યું એમ સમજી બા સાથે સ્નેહથી વર્તતી હતી.આમ પણ મારા માટે મારા સાસું મારા મન મારી જનેતાથી કઈ કમ નહોતા.

બા સવાર પડતા મને હાથમાં બદામ કેશર વાળા દુઘનો પ્યાલો પરાણે પકડાવી દેતા.હું જ્યા સુધી એ દુધ પી ના લઉ ત્યા સુધી મારે સામેથી હટતા નહી.  ત્યાર પછી મારે શું કરવું શું ના કરવુ,શું ખાવું વગેરે નો આખો ચાર્ટ બતાવી જતા.બપોર પછી એક કલાક મને ભગવદ ગીતાનો પાઠ સંભળાવતા સાજે રામાયણ વાંચતા. ટુકમાં જણાવું તો મને મારા વ્હાલસોયા બા પાછા મૂળ સ્વરૂપે મળી ગયા હતા.

મારી આટલી કાળજી લેતા જોઈ બાજુ વાર કમલા કાકી એક વખત બોલી પડયા “બોન…..,તમારી વહુ તો  તીજી દીકરી જણવાની છે તો શું કામ આટલો હરખ કરો  છો .આ વહુની પહેલી સુવાવડ નથી કે તમે આટલી કાળજી રાખો છો?
ત્યારે બાના મ્હોએ બોલાએલા શબ્દો મારી આખી જિંદગીનો એવોર્ડ બનીને રહી ગયા.

“કમળાબેન ઘરતી પહેલા મારી દીકરી છે પછી એ મારી વહુ છે.એક માં દીકરીની સુવાવડમાં એને કદી દુઃખી કરે? બાવાની જે મરજી હશે એ પ્રમાણે જ થવાનું છે.દીકરી અવતરે કે દીકરો અવતરે,પણ મારી દીકરીને કશું દુઃખ નાં પડે તે મારે જોવાનું રહ્યું અને આવનાર બાળકને મારા ઘરના સંસ્કાર આપવા તે મારી ફરજ બને છે.”
બાની આ વાત સાંભળીને મને આજે લાગ્યું કે હું જીતી ગઈ.

પુરા સમયે એપ્રિલની પહેલી તારીખે વહેલી સવારે મને વેણ ઉપડયું,અને તુંરત જ શ્રીકાંત મને લઈને હોસ્પીટલ પહોચી ગયા.થોડી વાર પછી બા ઝરણા અને પાયલ સાથે આવી પહોચ્યા.

એક અસહ્ય,અવ્યક્ત એવી વેદના પછી મેં આ ઘરતી ઉપર એક નવો જીવ મારી કુખે અવતતણ પામ્યો.માં અને બાળક ને જોડતી એક મહત્વની નાળ કપાતા મારું બાળક જુદાઈના દર્દથી રડી પડયું અને જેને નવ મહિના મારા પોષણથી પોસ્યું હોય તેવા મારાજ અંશને ઘરતી ઉપર અવતરતા જોઈ હું ખુશી થી હર્ષાશ્રુ વહાવી રહી ,તેનું ગોળ મટોળ પૂર્ણિમાના ચન્દ્ર જેવું મુખડું જોતા મારી આંખોમાથી અવિરત અશ્રુધારા વ્હેવા લાગી.આ જોતા સ્મિતાબહેન બીલ્યા,ધરતી…..બરાબર શ્રીકાંતભાઈ જેવો જ દેખાય છે તારો દીકરો ”
સ્મિતાબેન બહાર ગયા અને બધાને અંદર આવવાનું કહી આવ્યા.

આછાં ભૂરા કપાળમાં વીટાવેલો રતુંમડો સફેદ ગલગોટો જોતા શ્રીકાંત સાથે બાના હાથ પણ લંબાઈ ગયો.આ જોઈને સ્મિતાબહેન બોલ્યા,”આવનાર બાળકના હાથ પગ બધું સલામત છે કે નહી.તે બરાબર ચકાસી લ્યો જરા ”
આટલું સાંભળતાં બાએ બાળકને પોતાના હાથમાં લઇ ઝડપથી વિટાળેલ કપડું હટાવી નાખ્યું અને તેમની આંખો હતી તેના કરતા બમણી મોટી થઇ ગઈ મારા દીકરાને શ્રીકાંતનાં હાથમાં મૂકી મારી પાસે આવી પહોચ્યા અને મને “મારી દીકરી” કહી મારું કપાળ ચૂમી લીધું .

શ્રીકાંત મોટેથી બોલી ઉઠ્યા “સાવ નકામી છે,આ તમારી વહુ…જોયુંને બા!આ તમારી વહુએ બધાની સાથે મને પણ એપ્રિલ ફૂલ બનાવી ગઈ.”

મારી આંખના ખૂશીના આંસુઓને જોઇને બધાની આંખોમાં હર્ષનાં આંસુઓ છલકી આવ્યા.

પાયલ અને ઝરણા તો આ બધાની અલિપ્ત થઇને પોતાનાં નાના ભાઇને,”ભયલુ…ભયલુ કહેતી ખીલખીલ હસતી હતી.

રેખા વિનોદ પટેલ (વિનોદિની)
ડેલાવર (યુએસે )

 

સૂકા થડમાં ફરી લીલાશ આણી ખૂશ થાવાનું

સૂકા થડમાં ફરી લીલાશ આણી ખૂશ થાવાનું
ભૂલીને કાલ,ચાલો આજ માણી ખૂશ થાવાનું

ના લાગે ભાર સપનાનો રહે જો આંખ ખોલેલી
છે સુખદુખ જોડિયા બ્હેનો,એ જાણી ખૂશ થાવાનું

ઉગ્યાં બાવળ જગતમાં ચોતરફ પણ શાંતિ છે મનમાં
ફૂલોથી મ્હેકતાં જગની છું રાણી ખૂશ થાવાનું

આ શબ્દોનું જોર છે તલવાર કરતા પણ અણીયાણું
વંચાઈ આંખમાં જો મૌન વાણી ખૂશ થાવાનું

જીવન કાંઇ નથી,છે શ્વાસની ખાલી એ માયાજાળ
એ ફુગ્ગામાં હવા જાણે સમાણી ખૂશ થાવાનું

છો માણસ એમ કહેવા,આટલા કાં ઘમપછાડાઓ?
વહે જો આંખથી ક્યારેય પાણી ખૂશ થાવાનું
-રેખા પટેલ(વિનોદિની)

 

અમેરિકામાં ડીવોર્સ સહેલા છે….છતા…

વ્હાલી સખી નીતા ,

તારો પત્ર મળ્યો જાણીને દુઃખ થયું કે જીજાજીને પગે ફેકચર થયું છે અને હવે જીજાજીને ત્રણ મહિના ઘરે રહેવું પડશે.વધારા માં તે લખ્યું છે કે તેમનું નાનું મોટું બધું કામ હવે તારે કરવું પડશે. હા બહેન! કામનો બોજો વધી જશે તે વાત સાવ સાચી છે ,પણ આને જ તો પતિપત્નીના સબંધો કહેવાય .જ્યાં એક પલ્લું નમે તો બીજું આપો આપ ઉચે ચડી જિંદગીના ત્રાજવાને બેલેન્સ આપે છે.

અહી મારી નજીક એક અમેરિકન ફેમીલી રહે છે.તેની વાત તને કહું તો કેથરીન અને ટીમના લગ્નનને માંડ  પાંચ વર્ષ થયા હતા.તેમની દીકરી જેના ત્રણ વર્ષની હતી ત્યારે હતી અને અચાનક ટીમને હાઈ પ્રેસરને કારણે પેરાલેટીક હુમલો આવ્યો જેમાં તેનું આખું  શરીર ખોટુ પડી ગયું, તેનું  સાંભળવાનું ,બોલવાનું , વિચારવાનું યથાવત હતું ,માત્ર હલનચલન બંધ થઇ ગયું હતું .

હવે તું જ વિચાર કર કે સખી આ પરિવારને કેટલી વિટંબણાઓ નો સામનો કરવો પડયો હશે? આપણે ત્યાં મોટેભાગે સંયુક્ત પરિવાર હોવાના કારણે આવી સ્થિતિમાં પરિવારનો સહારો અને હૂફ મળી રહે છે.જ્યારે અહીના બાળકો પુખ્ત બનતા પરિવારમાં માત્ર સ્પાઉસ અને બાળકોને ગણી લેતા હોય છે અને જેના કારણે અસલ પરિવાર અસલ કૌંટુંબિક સુખથી વંચિત રહી જાય છે.બનેના પેરેન્ટ્સ દુર બીજા સ્ટેટ્સમાં રહેતા હોવાથી આવી વિકટ પરિસ્થિતિમાં કેથરીન માથે ઘરબાર  અને બાળકની ભેગી જવાબદારી આવી પડી …

નાની ઉંમરમાં કેથરીન એકલી પડી ગઈ હતી છતાં તેણે હિમત ગુમાવ્યા વગર ટીમની બેકરીને સંભાળી લીધી સાથે સાથે દીકરી જેનાની જવાબદારી પણ નિભાવતી હતી.જે કેથને હું પહેલા રોજ સવારે જોગીંગ સુટ પહેરી કાનમાં આઈ પોડનાં ઈયર પ્લગ લગાવી મ્યુઝીક સાંભળતાં દોડતા જોતી હતી તે હવે રોજ સવારમાં વહેલા ટીમને વ્હીલચેરમાં બેસાડી  થેરાપી માટે જતી દેખાય છે. ત્યાર બાદ તેની માટે ફૂડ બનાવી દીકરીને પ્રિ સ્કુલમાં મૂકી સીધી ટીમની કેક અને કુકી બનાવવાની બેકરી ખોલવા ભાગે છે.

નીતા મને કેથ માટે બહુ દુઃખ થતું.ક્યારેક તેની સાથે થતી અલપઝલક વાતમાં તેણે મને જણાવ્યું હતું કે ટીમ તેને બીજા લગ્ન માટે ખુબ દબાણ કરે છે અને કહે છે મને કોઇ નર્સિંગ કેરમાં મૂકી આવ.કારણ ટીમ કેથરીનને બહુ પ્રેમ કરે છે એથી તેની આ દશા જોઈ નથી સકતો ,કેથરીન આ માટે જરા પણ તૈયાર નથી.

સખી….,વાત સાચી છે આપણે ત્યાં આવા બહુ દાખલા પડ્યા છે જ્યાં પત્ની પતિની આખી જિંદગી સેવા ચાકરી કરે છે.પરંતુ આ અમેરિકા એટલે મુક્ત આચાર વિચારસરણી ઘરાવતો દેશ છે ,અહી બોય ફ્રેન્ડ ગર્લફ્રેન્ડનું રૂપકડું લેબલ સાવ સામાન્ય છે.યંગ બ્યુટીફૂલ કેથરીનને માટે બીજું ઘર મેળવવું સાવ સહેલું હતું.તેમા ટીમ તેને સતત ડિવોર્સ આપી દેવા સમજાવતો હતો.કારણકે એ જાણતો હતો કે હવે તેને સામાન્ય થવું હવે મુશ્કેલ છે.છતાં કેથરીનનાં પ્રેમમાં  વિશ્વાસ હતો અને આ સાચો પ્રેમ હતો.જેનાં કારણે તે ટીમને આવી સ્થિતિમાં એકલો ત્યજી દેવા તૈયાર નહોતી. તે ઘર ચલાવવા દિવસ રાત એક કરે છે.

જો નીતા,આજે આ  વાત નીકળી છે તો હું તને અહીની લગ્નપ્રથા અને તેને લગતી બાબત ઉપરની માહિતી આપું છું……આજકાલ લગ્ન પહેલા અહી લીવ ઇન રીલેશન સામાન્ય છે.અહી સામાન્ય રીતે લગ્નવ્યવસ્થા ભારતની સરખામણીમાં ડામાડોળ છે.અહી આજ કાલ લોકોમાં લિવ-ઈન રીલેશનનું ચલણ બહુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. જેમાં સ્ત્રી-પુરુષ પરંપરાગત લગ્નને માળીયા ઉપર ચડાવી બંને એક જ છત નીચે સાથે રહી ઘરસંસાર માડે છે. જ્યાં પરસ્પર સમજુતી અને અનૂકૂળતા જોડાયેલી હોય છે.બનેનાં કામ પણ વહેચેલા હોય છે.અહી એક બીજાનો અહં ના ઘવાય તે રીતે સબંધ જોડાએલો હોય છે.

હવે કોઈ કારણસર આમાં ભંગાણ પડે તો જાણે કોઈ લેવાદેવા નાં હોય તેમ કોર્ટ કચેરીના ઝગડા વીના કે માલમિલકતની વહેચણી વિના અલગ થઈ જાય છે.આ રીતે અલગ થવું બહુ સરળ રહેતું હોય છે,અને હા જો લગ્ન થયેલા હોય તો પણ ડિવોર્સ લેવા અત્યંત સરળ બની રહેતા હોય છે.આ અમેરિકા છે.અહી ડિવોર્સ અને બીજા લગ્ન સાવ સામાન્ય વાત છે. બે વ્યકિત વચ્ચે જો પરસ્પરની સમજુતી હોય તો અહી માત્ર 150 ડોલરમાં સાવ સહેલાઇથી ડિવોર્સ મળી જતા હોય છે.પરતું જ્યાં પ્રેમ હોય છે ત્યાં નાત જાત દેશ પરદેશ બધું એક સમાન બની જાય છે.એટલે જ કદાચ કહેવત છે કે “પ્રેમને કોઇ સિમાડા હોતા નથી.”

કેથરીન ઈચ્છે તો ટીમને ડિવોર્સ આપ્યા વિના બીજા કોઈ સાથે પોતાની મરજીથી રહી શકે  તેમ છે અને તે માટે કોઈ કાનુન પણ તેને આમ કરતા રોકી શકે તેમ નથી. આ અમેરિકાનું ઉન્મુક્ત વાતાવરણ પણ આ પ્રેમીઓને અલગ કરી શક્યું નથી.આજે દસ વર્ષ થયા કેથરીન ટીમને એક ધારી રોજ થેરાપી માટે લઇ જાય છે.હવે ટીમ જાતે વ્હીલચેરમાં બેસી ઘરમાં ફરી શકે તેવી સ્થિતિમાં આવ્યો છે તેનો બધો શ્રેય માત્ર કેથરીન અને એનાં ટીમ પ્રત્યેનાં પ્રેમને જાય છે.

સખી….,બસ તું હિમત રાખી જીજાજીને સાચવજે.હું તને દુરથી પણ આમ હિમત આપતી રહીશ. બાકી જે આજની સ્થિતિ છે તે કાયમ ક્યા રહેવાની છે.આતો સમયનું ચક્ર છે જે સમય અનુસાર ફરતું જ રહેવાનું છે
તારી સખી …

-રેખા વિનોદ પટેલ (વિનોદિની)
ડેલાવર (યુએસએ)

 

Happy Birthday My Dear Husband

દિવસ વીતે ને તહી કેલેન્ડરથી એક પત્તું તૂટી નીચે પડે
જ્યાં આવે મહિનો “મે” ને તારી વરસગાંઠે મને હરખ ચડે

આ આભે પુનમી રાત જ્યારે રઢીયાળી થઇ નીચે ઢળે,
તહી સ્નેહલ મારું વ્હાલ તુંજ અસ્તિત્વમાં આવી ભળે.

તારા સ્નેહબંધની ડાળી જકડી સદા નિર્ભય થઇ ઝુલુ
એકમેકને સથવારે શમણાં આપણા એક થઈને ફળે.

હરખઘેલી બની હું ,તુજ મસ્તાની આંખોમાં જોતી રહું
ને તારી આંખના અરીસે સદા મારૂ હસતું મુખડું જડે.

ના ગરમી ના શરદી ગમે ,મને “વિનોદીની” મૌસમ ગમે
મઘમઘતો વાસંતી પ્રેમ જ્યાં બારેમાસી ફૂલો જેવો મળે.

એના હાથે સજાઈ લાકડે ચડું ,મારી ઉમ્ર એને નામ કરું
બાકી રહું હરપળ વિનોદ સંગે,જેમ પડછાયો ભેગો ફરે.

-રેખા પટેલ (વિનોદિની)

 

વાર્તા-“ક્યા સંબંધે”-રેખા વિનોદ પટેલ

“શોભાબેન તમારો અમેરિકાથી પત્ર છે “કહેતા ટપાલી કાકાએ ઝાપેથી બુમ પાડી ,
“હા કાકા આવી “કહેતા શોભા બહાર આવી ,હવે પહેલા જેટલી ના તો પત્ર લેવાની દોડાદોડી કરતી હતી ,ના તો મનને કોઈ તાલાવેલી હતી. છતાં આવેલા પત્રને વાચવાની ઈચ્છા તો પ્રગટી જ જતી કારણ પત્ર લખનાર આખરે તેના બે બાળકોનો પિતા હતો અને તેનો કહેવાતો પતિ હતો.

સુબોધને અમેરિકા ગયાને આજ કાલ કરતા પંદર વર્ષ પુરા થયા . ઈલીગલ ગયેલા સુબોઘને ભારત પાછા આવવામાં ડર હતો કે એક વાર વતન આવી જઈશ તો ફરી અમેરિકા પાછું નહિ જવાય ,અમેરિકાના ડોલર સામે પત્ની અને બાળકોનો પ્રેમ વામણો પુરવાર થયો ,  અને આ એક ડરના કારણે તે દસ વર્ષ અહી આવી નાં શક્યો અને છેવટે લીગલ થવા માટે અમેરિકા રહેતી  સુઝાન સાથે ટેમ્પરરી લગ્ન કરી લીધા. હવે સીટીઝન સીપ લઈને આવીશ કહેતા આજે પંદર વર્ષ થઇ ગયા હતા . હવે અમેરિકાથી આવનારા કેટલાક તો કહેતા હતા કે સુબોઘ સુઝાન સાથેજ રહે છે અને શોભાના આ બાબતે પૂછવા બદલ સુબોધે જણાવ્યું હતું કે તે તેની સાથે પેઈન્ગ ગેસ્ટ તરીકે રહે છે જેથી ઇમિગ્રેશનમાં બધું લીગલી બતાવી શકાય.

શોભા કઈ બહારના ગ્રહની વ્યક્તિ નહોતી ,એક પુરુષ માટે દસ  પંદર વર્ષથી પત્ની અને કુટુંબ થી દુર એકલા અમેરિકા જેવા દેશમાં રહેવાનો મતલબ સમજી શકતી હતી ., તે પુરુષની જરૂરીયાત જાણતી હતી ,છતાં તેની પાસે સુબોઘની વાતને સ્વીકાર્યા વિના ક્યા છૂટકો હતો.

પચ્ચીસ વર્ષની યુવાન પત્ની અને ચાર અને બે વર્ષના નાના બાળકોને તેમના ઉજવવળ ભવિષ્યના ઓઠા હેઠળ પાંચ વર્ષ માટે  એકલા મૂકી સુબોધ અમેરિકાના સોનેરી સ્વપ્ન લઇ ઉડી ગયો હતો .  સુબોઘના પ્લસ પોઇન્ટમાં એક વાત હતી કે તે નિયમિત ડોલર મોકલતો હતો , હા છેલ્લા ચાર વર્ષથી ખર્ચો વધુ છે અને મોઘવારી પણ વધી ગઈ છે નાં બહાના હેઠળ રકમના લગભગ અડઘો ઘટાડો થઇ ગયો હતો.

શોભા હવે ટેવાઈ ગઈ હતી અને વધારામાં એકલતા ભાગવા તે એક પ્રાઈવેટ કંપનીમાં નોકરી કરતી હોવાના લીઘે હવે સુબોધના ડોલર ઉપર બહુ આધારિત નહોતી આથી રકમ ઘટતા તેને કહી ઝાઝો ફેર નહોતો પડ્યો।  બસ બચત ઓછી થતી હતી।  પણ સામા છેડે હવે બાળકો સમજણા અને મોટા થઈ ગયા હોવાનો સંતોષ પણ તરવરતો હતો

શોભાનો મોટો માનસિક સહારો હતો  “મનન” .

         મનન સાથે શોભાની મુલાકાત આજથી દસ વર્ષ પહેલા મોટી દીકરી રૂચાના પેરેન્ટસડે ઉપર થઈ હતી , મનનની દીકરી શિવાની પણ રૂચાની સાથેજ ભણતી હતી ,મનનની પત્નીના મૃત્યુને બે વર્ષ વીતી ગયા હતા , તેના મા પપ્પા ઘરે હતા આથી ઘરની કોઈ ચિંતા તેને નહોતી પણ દીકરીની મા અને બાપ બની શિવાનીને સાચવવામાં મનનને ઘણી તકલીફ પડતી હતી ,

એક સરખી મુશ્કેલી ઘરાવતી બે વ્યક્તિ બહુ ઝડપથી મિત્ર બની જતી હોય છે . બસ શોભા અને મનન આમ ક્યારેક મળી જતા ,  અને સુખદુઃખની વાતો કરી લેતા આમ કરતા મનના જાણી ગયો હતો કે શોભા બાળકોના સ્કુલ ગયા પછી બહુ એકલતા અનુભવે છે આથી તેણે સામે ચાલી શોભાને કોઈ પાર્ટ ટાઈમ નોકરી કરવાની સલાહ આપી ,  અને એક જગ્યા ખાલી થતા મનનની ઓફિસમાં તેનીજ ઓળખાણ થી શોભાને સારી નોકરી મળી ગઈ.

મનન શોભાના દરેક દુઃખમાં સાથ આપતો હતો, એક દિવસ શોભાનો નાનો દીકરો રવિ એક રીક્ષાની અડફેટમાં આવી ગયો ત્યારે મનન બે દિવસ ખડે પગે ઉભા રહી પોતાનું લોહી આપી રવિને મોતના મુખ માંથી બચાવ્યો હતો, બસ ત્યારથી શોભાને મનન માટે માન સાથે સાચી મિત્રતાની લાગણી બંધાઈ ગઈ હતી.

બંને એક સરખી એકલતા ભાંગવા અઠવાડિયામાં ચાર દિવસ ફોન ઉપર વાતો જરૂર કરી લેતા ,શોભા પણ શિવાનીને માની જેમ પ્રેમ કરી તેની ટીનેજર અને પછી આવતી યુવાનીની  અવસ્થા ને ઘ્યાનમાં રાખી રુચા સાથે બેસાડી સલાહ સૂચન આપતી તો સામા છેડે મનન ટીનેજ થયેલા રવિની જરૂરીયાત સમજીને તેને સાથ આપતો . આમ બે પરિવાર નનામી પ્રેમના બંધને જોડાઈને જીંદગીને સરળ બનાવી જીવતા હતા.આ એક આવેલા પત્રથી જીવન જાણે શાંત પાણીમાં અચાનક જોરદાર ઘાથી આવી પડેલા પથરાને લીધે રચાતા વમળની માફક હલબલી ઉઠયું . પત્રમાં લખેલી ચાર લીટીમાં સુબોધ કાયમ માટે ભારત આવી રહ્યો છે ની વાત હતી , વાત તો જાણે ખુશ થવાની હતી ,શોભાને ખુશી સાથે કોઈ આશંકા જન્મી ગઈ ,આમ અચાનક આટલા વર્ષે હવે જ્યારે બાળકોને તેની જરૂર નથી અને એક રીતે પોતે પણ ટેવાઈ ગઈ છે ત્યારે સુબોધનું આમ પાછા આવવાને કોઈ કારણ ?

છેવટે એ દિવસ આવી ગયો ,એરપોર્ટ લેવા આવેલો શોભા સાથે રુચા અને રવિ કદી યાદ ના હોય તે પપ્પાને મળવા ઉત્સુક હતા, સુબોધને જોતા બંને એક મિનીટ અટકીને મમ્મી સામે જોયા પછી તેની મુક સંમતિ લીધા પછી વળગી પડયા ,બસ લોહી ને લોહીનો પુકાર હોય છે..  પણ શોભાનું શું ?
માત્ર પાંચ વર્ષના લગ્ન જીવનમાં મળેલા પ્રેમને પંદર સોળ વર્ષનો વસમો વનવાસ વેઠયા પછી લગભગ તે ભૂલવા આવી હતી કારણ તે માનતી હતી કે પ્રેમમાં પૈસો નહિ સાથ મહત્વનો હોય છે ,દરકાર મહત્વનો હોય છે .

સુબોધના આવવાને કારણે શોભાના જીવનમાં ઘણું બદલાઈ ગયું હતું ,અહી આવવાના કારણમાં શોભાના પૂછવા બદલ સુબોધે જણાવ્યું હતું કે બસ અમેરિકાથી મન ભરાઈ ગયું છે હવે અહી શાતિથી રહેવું છે , જોકે તે સાથે કોઈ ઝાઝી મૂડી લાવ્યો નહોતો કે આખી જીંદગી આરામ થી રહી  શકાય.  સાંભળવામાં આવ્યું હતુકે અમેરિકન પત્ની સુઝાને બધું પોતાને હસ્તક કરી લઇ સુબોધને ધક્કો માર્યો હતો અને હતાશ થયેલો તે હવે શાંતિ અને આરામની શોધમાં શોભાની પાસે પાછો આવ્યો હતો .

ચાર દિવસની રજા પછી શોભાએ ફરી નોકરી ઉપર જવાનું શરુ કર્યું ,જે સુબોધને પસંદ નહોતું છતાં પત્નીને કહેવાના ઘણા બધા હક તેણે જાતેજ ગુમાવ્યા હતા . થોડા દિવસો માં તેને સમજાઈ ગયું કે મનન ની ખાસ જગ્યા શોભાની અને બાળકોની જિંદગીમાં બની ચુકેલી છે , આટલા વર્ષો અમેરિકા જેવા વિકસિત અને સ્વતંત્રતા ઘરાવતા દેશમાં રહ્યા પછી પણ તેનામાં રહેલો ભારતીય પતિ વળ ખાઈ બેઠો થઈ ગયો હતો.

હવે મનન નું ઘરે આવવું પણ બંધ થઇ ગયું હતું. શોભાને આ વાતનું બહુ દુઃખ થતું હતું કે જે માણસે છેલ્લા દસ વર્ષમાં એક સ્વજનની જેમ પોતાની અને બાળકોની દેખભાળ કરી છે તેને આમ અચાનક છોડી દેવાનો તે માણસાઈ અને દોસ્તીના દાવે અયોગ્ય કહેવાય . છતાં સુબોધને ના ગમે તેવું તે કરવા માગતી નહોતી ,આથી તે મનન સાથે ફોનમાં વાત કરી લેતી , હવે તો હદ થઈ કે જ્યારે સુબોધે ,શોભાને મનન સાથે મળવાની  કે ફોન ઉપર વાત કરવાની મનાઈ ફરમાવી દીધી.

આજે સવાર સવારમાં ગુસ્સાને લઇ સુબોધ બોલી ઉઠયો ” શોભા  “ક્યા સબંધે ” તું મનનને તારા સુખ દુઃખની વાતો કરે છે, આટલા લાંબા ફોન કરે છે ? મારી મનાઈ હોવા છતાં તું તેને મળે છે ? બોલ શું સબંધ છે તારે અને એને?
આજ સુધી સમાજના દાયરાઓને ઘ્યાનમાં રાખી શોભા એકલે હાથે ઝઝૂમી હતી આથી તે શારીરિક અને માનસિક રીતે મજબુત બની ગઈ હતી , સુબોઘની વધુ પડતી જોહુકમી સહન નાં થતા તેણે પહેલી વાત તેના વિચારો સ્પષ્ટ રીતે પતિ સામે મુક્યા……

” જુવો સુબોઘ તમે મારા બાળકોના પિતા છો વાત સાચી પણ તેમને તમારી જરૂર હતી ત્યારે તમે ક્યા હતા?
તમે મારા પતિ છો વાત સાચી પણ ભર જુવાનીમાં હું જ્યારે એકલી હતી , દુનીયાની નજરો મને વીંધતી હતી ત્યારે તમે ક્યા હતા ?
માત્ર પતિ કે પિતાનું લેબલ લગાડી દેવાથી કે ચાર રૂપિયા આપી દેવાથી જવાબદારીઓ માંથી છટકી નથી જવાતું ,તે જવાબદારીઓ પૂરી કરવાથી સાચું સગપણ બતાવી સકાય છે .”

 “ક્યા સબંધે ? ” આ એ સબંધ છે જેનું કોઈ નામ નથી.” ”  મનન ભલે સગપણની દ્રષ્ટીએ અમારા કઈજ નથી પરંતુ આજે તે અમારી જિંદગીનો અતુટ હિસ્સો બની ગયા છે ,માત્ર તમારા આવવાથી હું કઈ તેમને ઘક્કો મારી દુર કરવા નથી માગતી , હા તમે પણ અમારી જિંદગીનો એક મહત્વનો ભાગ છો એ વાત સાચી અને  જો આ વાત ને સમજી તમે પણ મનનને અપનાવશો તો તો તેમનાથી વધુ સારા મિત્ર તમને બીજા નહિ મળે “શોભા ઉશ્કેરાટમાં લાબું બોલી ગઈ .

ત્યાર બાદ શોભાએ મનનના તેમના જીવનમાં થયેલા પ્રવેશ થી લઇ આજ સુધીની દરેક વાતો કહી સંભળાવી , શોભાના મ્હોએ થયેલા નિખાલસ ખુલાસાને કારણે સુબોધના મનની કડવાહટ ઘોવાઈ ગઈ.

શોભાના ગયા પછી એકલો પડેલો સુબોધ વિચારે ચડ્યો. હા વાત તો સાચી જ છે ! જ્યારે શોભાને અને બાળકોને તેની જરૂર હતી ત્યારે તે બિન જવાબદાર બની ડોલર કમાવા પાછળ ઘેલો થયો હતો ,એકલા હાથે ઝઝુમતી પત્નીને જો મનને મીત્રતાના ભાવ સાથે સાથ આપ્યો હોય તો એક પતિ તરીકે ઉદારતા દર્શાવી મારે પણ તેમની લાગણીઓને સમજવી જોઈએ ,આ એક રીતે જોતા પોતાના કુટુંબને સાચવી મનને મને તેના અહેસાન હેઠળ રાખ્યો છે ,હવે મનનને મારો મિત્ર બનાવીશ તોજ હું  તેણે મારી ઉપર કરેલા આ અહેસાનને કઈક અંશે ઓછા કર્યાની લાગણી અનુભવી શકીસ .
તે રાત્રે સુબોધે સામે ચાલી મનન અને શિવાનીને જમવા માટે આમંત્રણ આપી દીઘું………..

રેખા વિઓદ પટેલ (વિનોદિની )
ડેલાવર (યુએસએ )

 

લાગણીઓનું ગરાજ સેલ હોય?

વ્હાલી મમ્મી ,
હું જાણું છું તું મારા પત્રની આતુરતાથી રાહ જોતી હશે.કારણકે તારા કાળજાનો આ ટુકડો દુર પરદેશમાં તારી આંખોથી દૂર વસે છે.મમ્મી તું મારી જરા પણ  ચિંતા કરતી નહી.ભલે તારી દીકરી પરદેશમાં રહેતી હોવા છતાં દેશમાં રહેતી હોઉં તેવો અનુભવ કરું છું.મમ્મી….,તને ખબર છે ! મારી બાજુમાં રહેતી મિસ મારિયા જે ઉંમરમાં આમ તો તારાથી દસ વર્ષ મોટી છે છતાં તેને જોઉં છું ત્યારે તું યાદ આવે છે. ગઈ કાલે સવારે શનિવાર હતો તો સવારના પહોરમાં  ડોરબેલ વગાડી મને બહાર બોલાવી કહે …. નેહા તું કહેતી હતીને કે તે અહીનો ગરાજ સેલ નથી જોયો તો ચાલ આજે તને હું ગરાજ સેલમાં લઇ જાઉં.એ મને તેની સાથે મારા ઘરથી થોડે દુર બાજુની સોસાઈટીમાં  ભરાએલા કોમ્યુનીટી ગરાજ સેલમાં લઇ ગઈ.અહીના ગરાજ સેલમાં આખી કોમ્યુનીટી વાળા ભેગા થઇ પોતાના ઘરમાં ભેગી થયેલી બીન વપરાસની નવી જૂની વસ્તુઓને એક્ઠી કરી તેને સાવ નજીવી કિંમતે વેચવા પોતપોતાના ઘરની બહાર ચાદર પાથરીને કે ટેબલ ઉપર વસ્તુઓ ગોઠવીને બેઠા હતા.અહીંયા આપણા દેશની ગુજરી બજારમાં થતો હોય એવો કોઈ શોરબકોર ના હોય.બધા જાણે પીકનીકમાં આવ્યા  હોય એમ વાતો કરતા કરતા પોતપોતાની  મસ્તીમાં પોતાનો માલ સામાન વેચતા અનેખરીદતા હતા.કેટલાક નાના બાળકો પોતાનો ટોવેલ અલગ પાથરી નાની પિગી બેંક બનાવી જુદું વેચાણ કરતા હતા તો કેટલાક બાળકો આપણું લીંબુ પાણી “લેમોનેડ” કહી વેચતા હતા.

સાચું કહું આ બધું જોઇને મને આપણું માર્કેટ યાદ આવી ગયું.જાણે દેશની ગુજરી ભરાઈ હોય તેમ લાગતું હતું.

વધારે સારી અને મઝાની લાગતી વાત એ હતી કે અહી સામાન્ય રીતે ભાવ તાલ થતા નથી.છતાં અહીયાં બે ડોલરની વસ્તુમાં પણ લોકો ભાવતાલ કરતા હતા.આ જોઈ મને હસવું આવ્યું અને મે આનું કારણ મિસ મારિયાને પૂછ્યું તો મમ્મી ખબર છે તેને મને શું કહ્યું ” નેહા ડીયર,જે આનંદ આપણને મોટા મોલમાં નથી મળતો તે લેવા તો આપણે અહી આવીએ છીએ.”પછી એ  મને કહે કે,”તું પણ બારગેઇનીંગ કરવાનો આનંદ ઉઠાવી જો,તને બહું મઝા આવશે.

મમ્મી….,તેને હું કેમ સમજાવું કે આપણે તો રોજ દેશમાં આવા ભાવતાલ કરતા આવ્યા. છીએ.કોઇક વાર પેલા શાકવાળા જોડે ભાવતાલ કરતા હોઇએ અને છેવટે કઈ નાં ચાલે તો  ભાઈ ઘાણા મરચા મફત આપ કહી તે પણ પડાવીએ છીએ,અને શાકવાળા ભાઈ પણ બહેન તમે હદ કરો છો કહીને થોડા ઘાણા મરચા થેલીમાં નાખી દેતા. હા મમ્મી ! દેશ યાદ આવે છે છતાં અહી પણ મઝા છે.

મમ્મી….,પહેલા તો મને આ બધુ સાવ થોડુ અજબ લાગ્યું.આ રીતે કોઈની વપરાએલી વસ્તુ કેમ લેવાય ? પછી મિસ મારિયાએ સમજાવ્યું જો ડીયર.આ બધું કઈ જુનું નથી હોતું.આમાની કેટલીક વસ્તુઓ તો સાચેજ રેપર ખોલ્યા વિનાની પેક હતી.તું જાણે છે મમ્મી!અહી અમેરિકાના લોકોને આડેઘડ શોપિંગ કરવાની ટેવ હોય છે.સસ્તું છે નવું છે તો ખરીદી લો.પછી આમ જ વસ્તુ વપરાય કે નહી તે જાણવાની કોશીસ કર્યા વગર તેનો ખડકલો થતો જાય છે , છેવટે વર્ષમાં એકાદ દિવસ નક્કી કરી આખી સોસાયટી વાળા પોતપોતાના ઘરમાંથી વધારાની વસ્તુઓ વેચી તેમાંથી ફરી બીજી વસ્તુઓ માટે જગ્યા કરે છે.

આ ગરાજ્સેલ નો મતલબ સાવ એવો નથી કે અહી  મળતું હોય તે સઘળું જુનું અને નકામું હોય ,ક્યારેક જૂની ઘર સજાવટની વસ્તુઓ પણ જેને આપણે એન્ટીક કહીએ છીએ તેવી વસ્તુઓ અહી થી તેવી જડી આવે છે ,અહી ક્યારેક ગાર્ડનીંગ માં વપરાતા સાઘનો જે બહાર કરતા અડધાથી ઓછી કીમતે મળી આવે છે , મમ્મી હવે જ્યારે આવું કશું જોઈતું હશે તો હું પણ જરૂર અહી નજર નાખી લઈશ.

વાતવાતમાં મને જાણવા મળ્યું કે મિસ મારિયા અહી થી સારી પણ વસ્તુ નજીવી કિંમતે ખરીદી ચર્ચ અને બીજી જગ્યાએ દાન કરે છે.મને મારિયાની આ વાત બહું ગમી ગઇ.કારણકે મમ્મી,તું જાણે છે પપ્પા દર મહિનાની પાંચમી તારીખે તને અમુક રૂપિયા એમ કહીને આપતા કે આ જુદા રાખજે,કોઇ ધર્માદાનાં કામ માટે આપણે કામમાં લેવાના છે.મમ્મી,મારિયાની આ ભાવના જોઇને મેં પણ થોડા નવા રમકડા અને બે બ્લેન્કેટ ખરીદી કર્યા.તેની આમ તો બજારમાં કિંમત સો ડોલર થતી હશે પરંતુ અહી મને પંદર ડોલરમાં બધું મળી ગયું.હવે કાલે  હું તેની સાથે અહી પાસેના ચર્ચમાં જઈશ અને આ ખરીદી કરેલી વસ્તું ચર્ચમાં આપી દઇશ.

ઘરે પાછા ફરતા મિસ મારિયાની એક વાત મને સ્પર્શી ગઈ હતી ” જો નેહા, મને જરૂરીયાત વાળાને આપવું બહુ ગમે છે.તું જાણે છે હવે હું જોબ કરતી નથી તો મારે પેન્શન સિવાયની બીજી કોઈ ઇન્કમ નથી.માટે હું આવા ગરાજસેલમાં જઈને વસ્તુઓ એકઠી કરી જરૂરીયાત વાળાને વહેચું છું.ત્યારે મને એક અજીબ સંતોષ થાય છે.”

મમ્મી જો હું આવા સુંદર મન ઘરાવતા લોકોની વચમાં રહું છું.

શું ફર્ક પડે છે આ મંદિર નથી પણ ચર્ચ છે.આપણા મંદિરમાં જેમ ઈશ્વર હોય છે અહી પણ ઈશ્વર જ છે.નાના અને ગરીબ બાળકો ત્યાં પણ છે તો અહી પણ અનાથ કે એકલવાયા બાળકો કઈ ઓછા નથી.તે જ મને સમજાવ્યું હતું કે જો હૃદયમાં ભાવ હોય તો ભગવાન બધે જ છે.તો મમ્મી હવે મારી ચિંતા કરવાનું છોડી તું પણ તારા રોજીંદા કાર્યમાં મન પરોવજે.
-લી. તારી સમજદાર દીકરી

-રેખા વિનોદ પટેલ
ડેલાવર(યુએસએ)